RENE' PUAUX. -O Φιλλέλην Δημοσιογράφος-Ιστορικός

«Νόμιζα ότι στους Αγίους Σαράντα είχα γνωρίσει τη μοναδική εμπειρία μιας συγκινητικής δημοτικότητας. Στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτε το οποίο να μπορεί να συγκριθεί με ό,τι έζησα φτάνοντας στη Νιβίτσα. Η άφιξή μου εδώ θα μείνει μια από τις αναμνήσεις που ούτε η ηλικία ούτε οι περιπέτειες της ζωής θα επιτρέψουν να λησμονηθεί. Τρεις ώρες ταξιδεύαμε με τα άλογα μέσα από λιβάδια με ανοιξιάτικους ανθούς. Εκείνοι που παραπλέουν με πλοίο την παραλία αυτή της Ηπείρου με τους άγονους ψηλούς λόφους που κατεβαίνουν μέχρι τη θάλασσα, δεν φαντάζονται πως πίσω από τα υψώματα κρύβονται θαυμάσιες κοιλάδες που μονάχα η τυραννία και η βαρβαρότητα των Τουρκο-αλβανών δεν επέτρεψαν να μετατραπούν σε γεωργικούς παραδείσους. Το μικροσκοπικό μου άλογο με πάταξε με το κεφάλι κάτω σε ένα ρυάκι με γλοιώδη όχθη, παρ' όλα αυτά οι εντυπώσεις μου ήταν χαρούμενες και η διάθεσή μου πολύ καλή....RENE' PUAUX.

see http://www.himaraunion.com/himara-overview/history/171-2009-01-22-21-02-59.html

(1878-1937) O Φιλλέλην Δημοσιογράφος-Ιστορικός

Ο Ρενέ Πυώ είναι γάλλος ιστορικός και δημοσιογράφος. Με τη δεύτερη ιδιότητά του εργάστηκε ως συντάκτης και αρχισυντάκτης της παρισινής εφημερίδας "Χρόνος" (Temps), αρκετό δε χρονικό διάστημα υπήρξε ανταποκριτής της στο εξωτερικό. Έτσι επισκέφθηκε πολλές χώρες κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων.

Τις απογοητεύσεις και τις περιπέτειες ενός πολεμικού ανταποκριτή τις περιγράφει παραστατικά σε μια συλλογική έκδοση (Dans les Balkans 1912-1913), που ασφαλώς είναι πολύτιμη και για τους κανόνες δεοντολογίας της δημοσιογραφίας, της υψηλής αποστολής της ως διαμορφώτριας της κοινής γνώμης. Αποκαλύπτει κάθε απόπειρα παραπλανήσεως του κοινού δια του τύπου και συγκεκριμένα στην περίπτωση της Β. Ηπείρου επισημαίνει την απουσία Ιταλών και Αυστριακών δημοσιογράφων από εκδηλώσεις δηλωτικές του ελληνικού φρονήματος των κατοίκων της, τόσο των χριστιανών όσο και των μουσουλμάνων.

Ωστόσο η αντιδεοντολογική συμπεριφορά δεν αφορά το σύνολο των Ιταλών δημοσιογράφων. Ο απεσταλμένος της εφημερίδας "Αιών" (Secolo) της Ρώμης Luciano Magrini, γράφοντας την αλήθεια κατηγορήθηκε από τους συμπατριώτες του ως όργανο της ελληνικής προπαγάνδας.

Ο Ρενέ Πυώ υπεραμύνεται της ελληνικότητας της Β. Ηπείρου και καταγγέλλει την αδικία, που προσγίνεται με τη μη ενσωμάτωση της στην Ελλάδα, αν και ο ελληνικός στρατός είχε ελευθερώσει αυτή. Στο περίφημο βιβλίο του "Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος"(la malheureuse Epire) περιγράφει με ζωντανή και συγκινητική γραφή το χρονικό και τα βάσανα των Ελλήνων κατοίκων της.

Οι τελευταίες στιγμές της Σμύρνης
Η μαρτυρία του Rene Ρuaux
«Ο θάνατος της Σμύρνης» (La mort de Smyrne)

Το βιβλίο του Πυώ εκδόθηκε στο Παρίσι το 1922, τον ίδιο χρόνο της καταστροφής, σαν απάντηση στις προπαγανδιστικές ψευδολογίες των Τούρκων και των τουρκόφιλων γαλλικών πολιτικών και δημοσιογραφικών κύκλων, που διέδιδαν πως ο ελληνικός στρατός έκαψε κατά την υποχώρησή του τη Σμύρνη!

Ο Ρενέ Πυώ, αναφερόμενος στο μαρτύριο του Χρυσοστόμου, αρνείται να δώσει «συγχωροχάρτι» στην τουρκική στρατιωτική και πολιτική ηγεσία και να ρίξει την ευθύνη στο μαινόμενο τουρκικό όχλο. Ιδού τι γράφει στο βιβλίο του: Ο στρατηγός Νουρεντίν πασάς τον αναζήτησε με ανθρώπους του στη Μητρόπολη.

Όταν τον έφεραν μπροστά του, τον εξύβρισε με αισχρό τρόπο και τον κατηγόρησε για τη φιλελληνική του στάση, αφότου αποβιβάστηκε ο ελληνικός στρατός στη Σμύρνη. Τελικά του γνωστοποίησε ότι το επαναστατικό δικαστήριο της Άγκυρας τον είχε καταδικάσει από καιρό πριν σε θάνατο, και πρόσθεσε ότι η επόμενη ενέργειά του ήταν να τον παραδώσει στη λαϊκή κρίση.

«Ο Χρυσόστομος, λοιπόν, παραδόθηκε στον μανιασμένο μουσουλμανικό όχλο. Του ξερίζωσαν τη γενειάδα, τον μαχαίρωσαν, διαμέλισαν και έσυραν το σώμα του μέχρι την τουρκική συνοικία, όπου και τον πέταξαν στα σκυλιά». Παρακάτω ο Πυώ γράφει ότι οι γαλλικές εφημερίδες απέκρυψαν τις λεπτομέρειες του φρικιαστικού γεγονότος, μερικές μάλιστα έγραψαν ότι ο Χρυσόστομος ήταν σώος και αβλαβής! Αργότερα αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν και τις επίσημες εκθέσεις. Ο Πυώ συγκέντρωσε μαρτυρίες αυτόπτων.
Ως πιο έγκυρη θεωρεί την μαρτυρία «ενός Γάλλου προστατευομένου» που για λόγους προστασίας τον ονομάζει «κ. Μ...». Ο άνθρωπος αυτός, που ο Πυώ θεωρεί αμερόληπτο και αυτόπτη, μεταξύ των άλλων, αναφέρει ότι μετά την αποχώρηση των ελληνικών αρχών (7 Σεπτεμβρίου [ν.ή.]1922) σχηματίστηκε από διαφόρους ξένους πολίτες και Γάλλους ομάδα πολιτοφυλάκων για την τήρηση της τάξης. Μεταξύ αυτών και ο κ. Μ... Ένας καθολικός ιερέας, ιταλικής καταγωγής, ο πατήρ Scaliarino, ζήτησε εσπευσμένα τη βοήθεια της πολιτοφυλακής για την προστασία του Χρυσοστόμου.

«Μία γαλλική περίπολος από είκοσι άνδρες, τους οποίους συνόδευα μαζί μ' έναν άλλο πολιτοφύλακα, κατευθύνθηκε αμέσως στη Μητρόπολη, με σκοπό να πεισθεί ο μητροπολίτης να έλθει και να παραμείνει στην εκκλησία της Sacre-Cœur ή στο Γαλλικό Προξενείο.
Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος δε δέχθηκε, λέγοντας ότι σαν καλός ποιμένας είχε χρέος να μείνει κοντά στο ποίμνιό του. Όταν η περίπολος έβγαινε από τη Μητρόπολη, ένα αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν ένας Τούρκος αξιωματικός και δύο στρατιώτες, με τις λόγχες πάνω στα όπλα, σταμάτησε μπροστά από το μητροπολιτικό κτίριο.

Ο αξιωματικός ανέβηκε επάνω και διέταξε το μητροπολίτη να τον ακολουθήσει στον Νουρεντίν πασά, το στρατιωτικό διοικητή. Βλέποντας ότι απάγεται ο μητροπολίτης, είπα στους άνδρες της περιπόλου να πάρουμε από πίσω το αυτοκίνητο. Φθάσαμε μπροστά στο Μεγάλο Στρατώνα, όπου βρισκόταν ο στρατιωτικός διοικητής, ο στρατηγός Νουρεντίν.

Ο αξιωματικός που συνόδευε το Χρυσόστομο, τον οδήγησε μπροστά στον Νουρεντίν. Σε δέκα λεπτά, και ενώ ο Χρυσόστομος κατέβαινε, βγήκε στο μπαλκόνι του κτιρίου ο Νουρεντίν πασάς, ο οποίος απευθύνθηκε στους χίλιους με χίλιους πεντακόσιους μουσουλμάνους, άνδρες και γυναίκες, που βρίσκονταν στην πλατεία, τους είπε ότι τους παραδίδει το μητροπολίτη, προσθέτοντας χαρακτηριστικά τις φράσεις: «Αν σας έκανε καλό, να του το ανταποδώσετε, αν σας έκανε κακό, να του κάνετε και σεις κακό!»

Ο όχλος άρπαξε χωρίς χρονοτριβή το μητροπολίτη και τον οδήγησε λίγο πιο πέρα, μπροστά στο κομμωτήριο του Ismail ενός Ιταλού προστατευόμενου, εκεί σταμάτησαν και τον έντυσαν με μια άσπρη μπλούζα που πήραν από τον κομμωτή, άρχισαν αμέσως να τον χτυπούν λυσσασμένα με γροθιές και με ξύλα, και να τον φτύνουν στο πρόσωπο, του τρύπησαν με μαχαιριές το σώμα, του ξερίζωσαν τη γενειάδα, του έβγαλαν τα μάτια, του έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά.

«Πρέπει να σημειώσουμε ότι η γαλλική περίπολος παρακολούθησε τα γεγονότα μέχρι τη σκηνή που περιγράψαμε. Οι άνδρες που την αποτελούσαν (επρόκειτο για ναύτες) είχαν βγει έξω από τα ρούχα τους, έτρεμαν χωρίς υπερβολή από την αγανάκτηση και ήθελαν να επέμβουν. Ο επικεφαλής, όμως, αξιωματικός, με το περίστροφο στο χέρι, ακολουθούσε τις διαταγές που τους είχαν δοθεί, και τους εμπόδισε να κάνουν οποιαδήποτε κίνηση. Στη συνέχεια, δεν είδαμε πια το μητροπολίτη, που τον αποτελείωσαν σε μικρή απόσταση πιο πέρα. »Κατεβαίνοντας με την περίπολο προς την Ευρωπαϊκή συνοικία, συναντήσαμε ένα αυτοκίνητο και πίσω του δεμένον τον κ. Τσουρουκταόγλου, το διευθυντή της εφημερίδας La Reforme. Δεμένον απ' τα πόδια, ράκος πραγματικό, τον τράβαγε το αυτοκίνητο, ενώ το κεφάλι του σερνόταν πάνω στο λιθόστρωτο».

BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Έτσι έφυγε ο Βενιζέλος

Το βιβλίο του Πυώ αποτελεί ένα χρονικό που σε πολλά σημεία θυμίζει ρεπορτάζ για το θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου και τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920. Πέρα από την ζωντανή αφήγηση των γεγονότων ο συγγραφέας θέλει να δείξει τα παιχνίδια της ιστορίας που σε διάστημα λίγων εβδομάδων άλλαζαν την τύχη της Ελλάδας με τρόπο δραματικό.

Οι τελευταίες ημέρες της Σμύρνης

Εκτενείς μαρτυρίες για τις σφαγές, τις λεηλασίες, την πυρκαγιά, την τραγική έξοδο, τους εκτοπισμούς, την εξόντωση του χριστιανικού στοιχείου, τον ξεριζωμό, την αναλγησία των Συμμάχων.

Ο Puaux έγραψε το βιβλίο αυτό για να αποφευχθεί η λήθη, για να διασώσει το ιστορικό υλικό που είχε στα χέρια του και κυρίως για να συντελέσει στην αποκατάσταση τις ιστορικής αλήθειας.

Δυστυχισμένη Β. Ηπειρος