Bregdet, banorët “mirëpresin Kishën"

10 March 2009 (LIBERTAS)

Nga Skerdilajd Zaimi - Kumi: “Vetëm shteti nuk ka pronësi në bregdet”. “Ne i kemi të gjitha dokumentacionet që tregojnë çfarë është e kishës dhe çfarë është e jona”. Pretendimi i Kishës Ortodokse për pronësinë e territoreve në fshatin turistik të Kakomesë kanë “fituar” konsensusin e banorëve të zonës. Përmes një prononcimi për gazetën “Libertas”, përfaqësuesi i tyre, kryetari i Komunës Nivicë, Vladimir Kumi, ka pranuar të drejtën e KOSH-it mbi pronat që rrethojnë manastirin, duke bërë edhe një prezantim të situatës dokumentare në këtë zonë. “Lidhur me kishën, në çështjen tonë, ne nuk e kemi përjashtuar asnjëherë atë nga e drejta e pronësisë. Ne i kemi të gjitha dokumentacionet e nevojshme që tregojnë qartë se çfarë është e kishës dhe çfarë është e jona”, tha ai. Një dalje e tillë publike e ridimensionon konfliktin e pronësisë në këtë zonë të jugut të vendit. Ajo implikon padashur një faktor me shumë peshë në gamën e problemeve që shteti ka krijuar në bregdet; kishën, rreth së cilës ka shumë ndjeshmëri. Paqartësia që krijohet në këtë rast, lidhet me faktin se për cilën arsye banorët e braktisur të Nivicës nuk kanë tentuar që të integrojnë në konflikt edhe kishën, prania e së cilës minimalisht do të kufizonte ndërhyrjet brutale të shtetit. Marrëveshjet e fundit mes qeverisë dhe komuniteteve fetare, në fakt kanë krijuar një dritare për kompensimin e këtyre të fundit. Por, edhe këto nuk mjaftojnë, për sa kohë që kthimi do të kufizohet me objektet e kultit dhe jo me territoret rrethuese, të cilat mund të fitohen në rast se nuk ka pretendentë të tjerë. Për sa i përket Kakomesë, duket se banorët njohin një realitet që e ndan të drejtën e pronësisë mes tyre dhe KOSH, çka në vetvete e bën edhe më të paqartë qëndrimin e kishës në vetvete. Kumi, nga ana tjetër, ka zbuluar për publikun edhe një të dhënë të re, që e bën edhe më të dukshëm realitetin e bregdetit; në problemin e pronësisë, ai duket se tradicionalisht ka qenë një pasuri e ndarë mes banorëve dhe institucioneve të kultit. “Vetëm shteti që nuk ka pronësi në Kakome. E gjithë pasuria jonë është e rrethuar nga tre manastire: ai i Kakomesë në veri, i “40 Shenjtorëve” në jug, i Shën Gjergjit në lindje, por edhe nga deti”, shton Kumi.

KOSH: “Toka është e jona”: “Toka është e kishës. Nuk është as e banorëve dhe as e shtetit, që sot zihen për to”. Kështu janë shprehur disa ditë më parë, për gazetën “Libertas”, burime nga KOSH në Tiranë lidhur me situatën e pronësisë në fshatin turistik të Kakomesë. Duke ofruar disa argumente që lidhen me traditat e zonës dhe realitetin historik të saj, burimet kanë saktësuar se konflikti aktual po zhvillohet në një terren absurd, për sa kohë që ai shpërfill pronarin e vërtetë dhe të madh të territorit, kishën.

Komunitetet fetare, një tranzicion konflikti me shtetin: Precedenti i Kakomesë, lidhur me të drejtën e pronësisë duket se nuk është i pari. Lufta e komuniteteve fetare për pronat e tyre të dikurshme është aktualisht një çështje që sa vjen e ndërkombëtarizohet në diplomacinë mes Tiranës dhe Bashkimit Evropian. Duke lënë mënjanë rastet, që kanë të bëjnë me të drejta mbi territore të mëdha, konflikti i heshtur mes institucioneve të besimit dhe shtetit është i pranishëm edhe për godina të ndryshme që kanë ndryshuar destinacion. Për të mbetur te KOSH, rastit të Kakomesë i shtihet ai i Shtëpisë së Kulturës në Përmet, e cila prej vitesh qëndron pezull si një mollë sherri mes kishës dhe shtetit. Aq i fortë ka qenë kjo përplasje sa ndryshimi i destinacionit të Shtëpisë së Kulturës (dikur kisha e Shën Mërisë së Pazarit) në ambient për qëllime fetare është bërë pa një vendim paraprak të gjykatës. Ka qenë ky veprim që ka sjellë reagimin e një pjese të qytetarëve që kanë ankimuar në gjykatë. Ajo që e bën më të ndjeshëm këtë problem është fakti se prej më shumë se 18 vjetësh, shteti shqiptar nuk ka arritur që të zgjidhë konfliktet e pronësisë në vend. Pezullimi thuajse i plotë i kompensimit për komunitetet fetare është një tregues për mungesën e vullnetit dhe pse jo të lojës politike që zhvillohet me pronat.

Precedenti juridik: Tokat e osmanëve nuk njihen në Shqipëri. Edhe pse një shtet i vogël duket se diapazoni i kreativitetit është i madh. Kur vjen puna te e drejta e pronës, gjyqësori ynë ka ofruar, përveç korrupsionit, edhe disa momente interesante, që mund të klasifikohen si shpikje juridike, që shkojnë deri në kufijtë e groteskes. “Prona ishte përfituar si blerje nga qeveria otomane dhe, meqenëse qeveria otomane qenkësh pushtuese, ky vendim është pa vlerë juridike dhe si rezultat i kësaj, ne nuk mund të na kthehej një pronë që është përfituar në këtë mënyrë”. Kjo është një sekuencë nga prononcimi i kryetarit të Komunës Lukovë, Vladimir Kumi, gjatë një interviste me “Libertas”, i cili evidenton më së miri se cilat janë institucionet që qëndrojnë përballë nesh. Pra, nëse i referohesh kësaj logjike, dikush që ka një pronë të trashëguar nga gjyshi, apo dikush tjetër që bazohet mbi defterët e Turqisë, shumë mirë mund të humbasë të drejtën e përfitimit. Qesharakja e këtij argumenti qëndron në faktin se edhe krijimi i shtetit tonë fillon me akte ndërkombëtare, duke kujtuar se në realitet deklarata e 29 korrikut 1913 është tapia jonë shtetërore. 28 Nëntori është festa, por jo realiteti i pavarësisë.