Publikuar më 23.03.2014 | 12:40 (Shekulli
0
0
Panajot Barka/publicist
Reforma administrative që pritet të zbatohet së afërmi në vend, është
më e thellë dhe më e ndryshme nga ato që janë kryer në vend që nga
formimi i shtetit shqiptar. Iniciohet ne kuadrin e përshtatjes së vendit
me kushtet e BE-së. Ajo që vihet re është se reforma e artikuluar deri
tani, përmbys të gjithë traditën e deritanishme të organizimit shoqëror
të vendit, (organizimi në fise, komunitete të vogla krahinore, nevojën
për të patur një strukturë shtetërore në një kuadër sa më lokal etj).
Nga ana tjetër reforma e re presupozon edhe zgjidhje adekuate
funksionale. Funksionimin perfekt të sistemit shtetëror dhe ekzistencën e
një infrastrukture të përsosur administrative. Kjo lidhet me faktin se
qytetarët shqiptarë kanë akoma raporte personale të shumta me shtetin:
që nga pajisja me dokumente identiteti e deri në raportet me gjykatat,
shëndetësinë, pronat e varësi të tjera të cilat në realitetin e BE-së
janë zgjidhur me kohë.
Problemi tjetër, me raportin që vendosin minoritetet me këtë
strukturë të re dhe sa ajo jep garanci për ruajtjen, respektin dhe
zhvillimin e identitetit të tyre komunitar e etnik. Fjala është për ato
minoritete që zotërojnë një hapësirë territoriale të caktuar. Në bazë të
mentaliteteve dhe realiteteve evropiane ky konstatim do të dukej pak
absurd, pasi këto probleme atje janë zgjidhur në favor të individëve dhe
të komuniteteve minoritare. Tek ne çështja shtrohet si problem i
mprehtë për dy arsye shumë të qenësishme. Së pari, qoftë nga ana
ligjore, qoftë nga ana praktike, shteti nuk ka zgjidhur në favor të
këtyre minoriteteve respektimin e të drejtave të tyre. Së dyti, janë
pikërisht reformat administrative që në aspektin historik kanë dëmtuar
homogjenitetin etnik dhe kompaktësinë komunitare e territoriale të tyre.
Ndarjet territoriale të vitit 1920, 1924 e në vijim nuk lejuan asnjë
krahinë të minoritetit etnik grek në prefekturën e Gjirokastrës të
përbëjë njësi administrative me vete. Krahinat me popullsi homogjene
minoritare greke iu bashkëngjitën 7 nënprefekturave të kësaj prefekture
me popullsi shqiptare. Qendrat e nënprefekturave u vendosen në njësi me
popullsi shqiptare dhe drejtimi tyre iu besua po pjesës shqiptare. P.sh
në rrethin e Gjirokastrës, Dropulli i Poshtëm iu bashkua Lazaratit,
Gjirokastrës, Kardhiqit etj.. Dropulli i Sipërm, në të njëjtën shtrirje
gjeografike iu bashkëngjit Libohovës. Sipas kësaj ndarjeje, Himara, që
deri para pushtimit të Jugut të vendit nga Italia (1917-1920) përfshihej
në zonat me popullsi minoritare, iu veçua prej tyre. Pas çlirimit
pushteti komunist ndoqi një taktikë tjetër. Të njëqind fshatrat e
minoritetit, duke përjashtuar Himarën, i përfshiu në një prefekturë dhe
krijoi njësi administrative pak a shume me popullsi homogjene minoritare
greke, por kufizoi në ekstrem komunikimin midis vetë krahinave
minoritare. Madje krijoi diferencime të qëllimshme midis popullsisë
minoritare greke në rrethet Sarandës e Delvinës me ato në Gjirokastër.
Me eliminimin e prefekturave ky dallim u thellua edhe më. Politika e
sistemit komunist u thellua më shumë nga qeveria e parë e PD-së kur me
ndarjen territoriale të vitit 1992-93, rrethet me popullsi minoritare në
Gjirokastër, Sarandë, Delvinë e Përmet i ndau në dy prefektuara të
ndryshme. Pasojat ishin të shumta. Në aspektin politik, minoriteti grek i
ndarë në disa zona zgjedhore minimizoi fuqinë e vet elektorale.
Probleme u vunë re edhe në aspektet ekonomike, gjyqësore,
administrative. Përfaqësimi politik në strukturat e pushtetit vendor dhe
ato vendimmarrëse u minimizua në mënyrë mekanike. Lëvizjet për
mbrojtjen e të drejtave të minoritetit etnik, siç ishte akoma edhe ai i
arsimimit në gjuhën amtare, nuk homogjenizoheshin.
Edhe ndarja e re territoriale në lidhje me minoritetin etnik grek
ashtu si edhe me minoritetet e tjera duket se do të ketë probleme. Përsa
i përket minoritetit etnik grek duket se veprohet me referenca, të
ashtuquajtura zona minoritare greke. Fakt është se që nga periudha e
qeverive të para në shtetin shqiptar e deri më sot, nuk ka asnjë
dokument zyrtar përcaktues për zona minoritare greke. Statusi arbitrar
dhe a priori i tyre u vendos gjatë pushtimit të parë italian,
(1917-1919) dhe u zbatua sipas interesave të çdo qeverie. Në këtë
këndvështrim, reforma administrative në zonat minoritare duket se do të
pasqyrojë, sidomos në rrethet e Sarandës dhe Delvinës, ndryshimet e
dukshme demografike që çuan në kufizimin e zonave të njohura
arbitrarisht si minoritare greke, e që janë pasojë e politikave të
ndjekura deri me sot. Një kufizim me shumë pasoja, të paktën në
aspektin ekonomik, duket se do të jetë zgjatja e pretenduar e bashkisë
së qytetit të Sarandës përgjatë gjithë bregut Çukë-Pali-Ksamil-Mursi
deri në Shkallë e Konispol. Pra heqja e mundësisë së zonave të
minoritetit të komunikojnë me detin si alternativë turistike e
veprimtari ekonomike, është me pasojë në integritetin e vet si ekonomik
ashtu edhe territorial, që sjell në vijim pasoja identitare etnike.
Probleme të kësaj natyre ka edhe në zona të tjera si në Delvinë e
Gjirokastër.
Po ashtu respektimi i të drejtave të minoritetit etnik grek në Jug të
vendit kërkon që edhe qendra administrative e njësisë më të madhe,
Prefekturës, apo qarkut, të jetë në një qendër tradicionale sa më afër
tij. Një qendër e tillë është Gjirokastra, e cila tradicionalisht është
një qendër administrative nga më të rëndësishmet në rajon pas Janinës.
Në këtë drejtim, është me interes shumë të madh të merret në
konsideratë pika 2 e nenit 108 të Kushtetutës, e cili thekson se
“ndarjet administrative caktohen me ligj mbi bazën e nevojave e të
interesave të përbashkëta ekonomike dhe të traditës historike dhe se
kufijtë e tyre nuk mund të ndryshojnë pa u marrë me parë mendimi i
popullsisë që banon në to”. Që do të thotë se respektimi i interesave të
krahinave minoritare greke, mund të lejojë përfshirjen në njësitë
administrative minoritare edhe të pjesëve me popullsi shqiptare, mjaft
që ato të mos tejkalojnë një përqindje limiti që mund të shkaktojë
asimilim demografik. Në këtë pikë, nga strukturat përfaqësuese të
minoritetit etnik grek manifestohet një sjellje e cila më shumë çudit,
se sa krijon terren për diskutim. Qoftë OMONIA, apo PBDNJ e MEGA, nuk
shfaqin mendim publik për ndarjen e re administrative. Në fakt edhe një
herë nuk dalin në mbrojtje të interesave të këtij minoriteti që lidhen
me ndarjen e re administrative. Aq më tepër po të kihet parasysh
historia e pasojat që rrodhën në drejtim të ruajtjes dhe respektimit të
identitetit etnik.
Nga ndonjë deklaratë e deritanishme duket se këto struktura presin që
organet kompetente të qeverisë për reformën administrative, të bëjnë
“gabimin” që ato të kenë një argument për të akuzuar qeverinë shqiptare
për shkeljen e të drejtave të minoritetit. Kjo është ndoshta pjesë e
taktikës për justifikimin e pakënaqësisë ndaj bashkëqeverisjes me
socialistët, por që është shumë e dënueshme kur sakrifikohen për
interesa kaq të vogla çështje kaq jetike për këtë komunitet. Ashtu siç
është i paarsyeshëm pretendimi se duhet t’i thërrasë për mendim qeveria
kur e kundërta duhet të ndodh. Organet kompetente të reformës duhet të
kishin me kohë mbi tavolinë të gjitha propozimet e mundshme që i
interesojnë minoritetit. Po ashtu vihet re se ngurrimi i këtyre
strukturave për të dalë me propozime konkrete lidhet me faktin se kanë
koncepte të tjera për natyrën dhe shtrirjen e minoritetit etnik grek,
siç është p.sh rasti i Himarës, apo të ndonjë zone tjetër. Por këto
koncepte i ruajnë për konsum të brendshëm. Megjithatë, në ndarjen e re
administrative, shteti, në rastin e minoriteteve duhet të tregojë
ekzigjencë maksimale të çliruar nga mentalitete të së kaluarës me pikë
referimi respektin e të drejtave të tyre.
No comments:
Post a Comment