Είναι επιτέλους καιρός, να αναλογιστούμε πως τις λέξεις μας δεν πρέπει να τις βαρυφορτώνουμε για να φαίνονται πιο «ωραίες» αλλά να τις γράφουμε όπως μας παρέδωσαν οι προγονοί μας. Ένα από τα περισσότερο χτυπητά παραδείγματα αφορά η ορθογραφία της λέξης Χιμάρα. Το τοπωνύμιο αυτό γράφεται σήμερα με δύο τύπους: Χειμάρρα και Χιμάρα. Φρονούμε πως δεν είναι οι χείμαρροι που διέρχονται από την περιοχή οι οποίοι και έδωσαν το όνομα «Χειμάρρα»! Ούτε πρέπει να συγχέουμε την Χιμάρα με τους «Χειμεριώτες», το «Χειμέριο ακρωτήριο» και τα «Χειμέρια όρη» της νότιας Ηπείρου κοντά στις εκβολές του Αχέροντα1. Δεν χρειάζεται να προσθέτουμε «στολίδια», τα οποία αυτή η συγκεκριμένη λέξη δεν έχει καμία απολύτως ανάγκη. Η Ιστορία που έγραψαν ο άνθρωποι της την έχουν κοσμήσει και με το παραπάνω.
Από ότι φαίνεται την σύγχυση την πρωτοδημιούργησε ο Ιωάννης ο Καντακουζινός που λαθεμένα κατέγραψε το όνομα της Χιμάρας με «έψιλον γιώτα» και δύο «ρο». Από τότε αρκετοί είναι αυτοί που ακολουθούν πιστά αυτού του είδους τη γραφή2. Η περιοχή των Ακροκεραυνίων όρων από την μεριά της παραλίας ονομάζονταν από τους αρχαίους χρόνους Χίμερα ή Χιμέρα. Ορίζεται βόρεια από το ακρωτήριο της Γλώσσας και νότια από τους Αγίους Σαράντα. Η σημερινή Χιμάρα χτίστηκε πάνω στα ερείπια της ομηρικής πόλης ΧΙΜΕΡΑ. Βρίσκονταν στην Χαονία που ήταν γνωστή για τα πυκνά της δάση και τους Οιωνοσκόπους της που προφήτευαν παρατηρώντας τα άγρια περιστέρια γνωστότερα και ως «Χαονίδες Όρθνιθες». Ο Πλίνιος ήδη, αναφέρει πως Πολυγωνικό τείχος κάλυπτε το «Χιμέριον Φρούριον». Σε άλλο σημείο των γραφομένων που αναφέρει «In Epiri ora castelum in Acrocearaounii Chimera»4.
Στις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν βορειοανατολικά αυτού του Πολυγωνικού Τείχους και στα ερείπια ναού που εικάζεται ότι ήταν του Απόλλωνος, βρέθηκε από τον αρχαιολόγο και κατόπι καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δ. Ευαγγελίδη, μεταξύ άλλων αντικειμένων, πλάκα που είχε χαραγμένες τις εξής λέξεις: «ΧΙΜΕΡΑΝ ΦΟΙΒΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΕΠΟΛΙΣΕ»5. Σχετικά με την ίδια τη λέξη της πόλης ο ίδιος θεωρεί πως δεν είναι δυνατόν να παραβλέπουμε και να πετάμε τοπωνύμια κληρονομημένα από την Ιστορία, ζητώντας καινούργιες ετυμολογίες6. Ως προς την ετυμολογία της λέξης Χίμερα ο επίτιμος Γενικός Διευθυντής του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών Δικαίος Β. Βαγιακάκος γράφει: «Νομίζω ότι το τοπωνυμιον έχει σχέσινμε το αρχαίον ουσιαστικόνχίμαιρα η, αιξ, κυρίως δε νεαρά αίξ, ενιαύσιος -χίμαρος, τράγος, αλλά και ερίφιον είτε έρρεν είτε θύλυ. Του ουσ. τούτου το θηλυκόν είναι η χιμάρα, η νεαρά αίξ». Και λίγο παρακάτω συμπληρώνει: «Την έλλειψιν επαρκούς γλωσσικού υλικού εκ Χιμάρας ηθέλγησε να καλύψει η εν Αθήναις Γλωσσική Εταιρία. Κατόπιν προτάσεως αυτής μετέβην το 1951 εις την Κέρκυραν, όπου παρέμεινα επί ένα μήνα και κατέγραψα και λαογραφικόν υλικόν από του στόματος κατοίκων της Χιμάρας (...) οι οποίοι τότε ως πρόσφυγες είχον καταφύγει εις την νήσον. (...) χιμαίρι το, ερίφιον μονοετές, παρά το αρχ. Χίμαρα, χίμαρος»7.
Επίσης, ο γνώστης του Ηπειρωτικού ζητήματος Κ. Χατζηαντωνίου αναφέρει πως προέρχεται από την θεότητα των καταιγίδων Χίμαιρα ή το ομώνυμο μυθικό τέρας8. Ο τέως πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Μ. Δένδιας (από τον Βούνο της Χιμάρας), αντιγράφει τον Συρακούσιο ποιητή, Θεοδωρίδα: «Η παλικαριά τον άντρα στον ουρανό και στον Άδη τον φέρνει έτσι και τον γυιο του Σωσάνδρου, το Δωρόθεο, μες τη φωτιά τον ρίχνει. Γιατί, ζητώντας λεύτερη στην Φθία μέρα, καραβοτσακίστηκε ανάμεσα στους Σηκούς και την Χιμάρα»9.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Κώστας Ν. Νικολαϊδης, «Ιστορία της αρχαίας Ηπείρου», σελ. 156-7, Γιάννινα 1995. 2.1. Καντακουζινός, Ιστοριών Α 509.
3. Λάμπρος Π. Σπύρου, «Η Χειμάρρα», Αθήνα 1966.
4. Πλίνιος, «Γεωγραφικά», (H ISTOR. NATUR. . 1, 4).
5. Λάμπρος Π. Σπύρου, «Η Χειμάρρα», Αθήνα 1966.
6. «Αθήνα», τ. 38, σελ. 99, 1926. Δ Ευαγνελίδης, «Β. Ήπειρος», σελ. 35, Αθήνα 1919.
7. Δίκαιος Β. Βαγιακάκος, Συμβολή εις τηνμελέτην του γλωσσικού ιδιώματος της Χιμάρας βορείου Ηπείρου, Α' Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο για τη β. Ήπειρο, Κόνιτσα.
8. Ομιλία προς τους νέους της Χιμάρας, Πνευματικά Κέντρο Κωνσταντινουπολιτών, (12-11-1994).
9. Μ. Δένδιας, «Απουλία και Χιμάρα», σελ. 38.
Από ότι φαίνεται την σύγχυση την πρωτοδημιούργησε ο Ιωάννης ο Καντακουζινός που λαθεμένα κατέγραψε το όνομα της Χιμάρας με «έψιλον γιώτα» και δύο «ρο». Από τότε αρκετοί είναι αυτοί που ακολουθούν πιστά αυτού του είδους τη γραφή2. Η περιοχή των Ακροκεραυνίων όρων από την μεριά της παραλίας ονομάζονταν από τους αρχαίους χρόνους Χίμερα ή Χιμέρα. Ορίζεται βόρεια από το ακρωτήριο της Γλώσσας και νότια από τους Αγίους Σαράντα. Η σημερινή Χιμάρα χτίστηκε πάνω στα ερείπια της ομηρικής πόλης ΧΙΜΕΡΑ. Βρίσκονταν στην Χαονία που ήταν γνωστή για τα πυκνά της δάση και τους Οιωνοσκόπους της που προφήτευαν παρατηρώντας τα άγρια περιστέρια γνωστότερα και ως «Χαονίδες Όρθνιθες». Ο Πλίνιος ήδη, αναφέρει πως Πολυγωνικό τείχος κάλυπτε το «Χιμέριον Φρούριον». Σε άλλο σημείο των γραφομένων που αναφέρει «In Epiri ora castelum in Acrocearaounii Chimera»4.
Στις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν βορειοανατολικά αυτού του Πολυγωνικού Τείχους και στα ερείπια ναού που εικάζεται ότι ήταν του Απόλλωνος, βρέθηκε από τον αρχαιολόγο και κατόπι καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δ. Ευαγγελίδη, μεταξύ άλλων αντικειμένων, πλάκα που είχε χαραγμένες τις εξής λέξεις: «ΧΙΜΕΡΑΝ ΦΟΙΒΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΕΠΟΛΙΣΕ»5. Σχετικά με την ίδια τη λέξη της πόλης ο ίδιος θεωρεί πως δεν είναι δυνατόν να παραβλέπουμε και να πετάμε τοπωνύμια κληρονομημένα από την Ιστορία, ζητώντας καινούργιες ετυμολογίες6. Ως προς την ετυμολογία της λέξης Χίμερα ο επίτιμος Γενικός Διευθυντής του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών Δικαίος Β. Βαγιακάκος γράφει: «Νομίζω ότι το τοπωνυμιον έχει σχέσινμε το αρχαίον ουσιαστικόνχίμαιρα η, αιξ, κυρίως δε νεαρά αίξ, ενιαύσιος -χίμαρος, τράγος, αλλά και ερίφιον είτε έρρεν είτε θύλυ. Του ουσ. τούτου το θηλυκόν είναι η χιμάρα, η νεαρά αίξ». Και λίγο παρακάτω συμπληρώνει: «Την έλλειψιν επαρκούς γλωσσικού υλικού εκ Χιμάρας ηθέλγησε να καλύψει η εν Αθήναις Γλωσσική Εταιρία. Κατόπιν προτάσεως αυτής μετέβην το 1951 εις την Κέρκυραν, όπου παρέμεινα επί ένα μήνα και κατέγραψα και λαογραφικόν υλικόν από του στόματος κατοίκων της Χιμάρας (...) οι οποίοι τότε ως πρόσφυγες είχον καταφύγει εις την νήσον. (...) χιμαίρι το, ερίφιον μονοετές, παρά το αρχ. Χίμαρα, χίμαρος»7.
Επίσης, ο γνώστης του Ηπειρωτικού ζητήματος Κ. Χατζηαντωνίου αναφέρει πως προέρχεται από την θεότητα των καταιγίδων Χίμαιρα ή το ομώνυμο μυθικό τέρας8. Ο τέως πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Μ. Δένδιας (από τον Βούνο της Χιμάρας), αντιγράφει τον Συρακούσιο ποιητή, Θεοδωρίδα: «Η παλικαριά τον άντρα στον ουρανό και στον Άδη τον φέρνει έτσι και τον γυιο του Σωσάνδρου, το Δωρόθεο, μες τη φωτιά τον ρίχνει. Γιατί, ζητώντας λεύτερη στην Φθία μέρα, καραβοτσακίστηκε ανάμεσα στους Σηκούς και την Χιμάρα»9.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Κώστας Ν. Νικολαϊδης, «Ιστορία της αρχαίας Ηπείρου», σελ. 156-7, Γιάννινα 1995. 2.1. Καντακουζινός, Ιστοριών Α 509.
3. Λάμπρος Π. Σπύρου, «Η Χειμάρρα», Αθήνα 1966.
4. Πλίνιος, «Γεωγραφικά», (H ISTOR. NATUR. . 1, 4).
5. Λάμπρος Π. Σπύρου, «Η Χειμάρρα», Αθήνα 1966.
6. «Αθήνα», τ. 38, σελ. 99, 1926. Δ Ευαγνελίδης, «Β. Ήπειρος», σελ. 35, Αθήνα 1919.
7. Δίκαιος Β. Βαγιακάκος, Συμβολή εις τηνμελέτην του γλωσσικού ιδιώματος της Χιμάρας βορείου Ηπείρου, Α' Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο για τη β. Ήπειρο, Κόνιτσα.
8. Ομιλία προς τους νέους της Χιμάρας, Πνευματικά Κέντρο Κωνσταντινουπολιτών, (12-11-1994).
9. Μ. Δένδιας, «Απουλία και Χιμάρα», σελ. 38.
No comments:
Post a Comment