Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος (17 Ιανουαρίου 1939 - 28 Ιανουαρίου 2008) γεννήθηκε στην Αθήνα[1]και το κοσμικό του όνομα ήταν Χρήστος Παρασκευαΐδης.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στην Ξάνθη, όπου ζούσε η από την Αδριανούπολη καταγόμενη οικογένειά του. Μετά την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1941, η οικογένειά του μετακόμισε για λόγους ασφαλείας στην Αθήνα[2], όπου ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος έζησε μέχρι την ηλικία των 35 ετών. Μαθήτευσε στο Λεόντειο Λύκειο Πατησίων. Το 1962 έλαβε το πτυχίο της Νομικής και το 1967 το πτυχίο της Θεολογικής. Ήταν διδάκτωρ της Θεολογίας, πτυχιούχος της γαλλικής και αγγλικής γλώσσας, γνώστης δε της ιταλικής και γερμανικής γλώσσας.
Διάκονος χειροτονήθηκε το 1961 και πρεσβύτερος το 1965. Διετέλεσε επί 9 χρόνια ιεροκήρυκας και πνευματικός προϊστάμενος του Ι.Ν. της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσας) στο Παλαιό Φάληρο. Χρημάτισε επίσης γραμματέας και αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου επί αρχιεπισκοπίας Ιερωνύμου και Σεραφείμ. Το 1974 εξελέγη Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού. Έλαβε μέρος σε πολλές εκκλησιαστικές αποστολές στο εξωτερικό. Συνέγραψε πλήθος Θεολογικών και ηθικοπλαστικών κειμένων. Αρθρογράφησε στον εκκλησιαστικό τύπο και σε εφημερίδες. Το 1998 εξελέγη από την ιεραρχία Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος.
Ήταν επίσης Πρόεδρος του Δ.Σ της Σιβιτανιδείου Σχολής.
Έργο
- το Ίδρυμα Διακονίας, μία υπηρεσία για τα ναρκωτικά με κέντρο πρόληψης και διάφορες εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες
- το Γραφείο Νεότητας με κατασκηνώσεις, αθλητικές δραστηριότητες, ραδιόφωνο, φοιτητικές συνάξεις, σχολές βυζαντινής μουσικής, συνάξεις και άλλα.
- Από το 2000 λειτουργεί η Αλληλεγγύη, μία μη κυβερνητική οργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μερικές από τις χώρες που δέχθηκαν την ποικιλόμορφη προσφορά (τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα, τεχνολογικό υλικό, βιβλία και άλλα): Αιθιοπία, Αλβανία, Αρμενία, Αφγανιστάν, Βουλγαρία, Γεωργία, Ερυθραία, Ζιμπάμπουε, Ιορδανία, Ινδία, Ιράκ, Καζακστάν, Λίβανος, Μαυροβούνιο, Μπεσλάν (Β. Οσετία), Ν.Α. Ασία, Νότια Αφρική, Ουζμπεκιστάν, Ουκρανία, Πακιστάν, Παλαιστίνη, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία, Συρία, Τουρκία, Τσεχία.
Ως Μητροπολίτης Δημητριάδος, κηρύχθηκε «ανεπιθύμητος» για την πόλη του Βόλου από το δημοτικό συμβούλιο, με ψήφισμα της 28ης Ιουνίου 1984, καθώς κρίθηκε ότι με άρθρο του, που είχε δημοσιευθεί πέντε μέρες νωρίτερα στον τοπικό τύπο, είχε «ξεφύγει από τα πλαίσια των θρησκευτικών καθηκόντων του και έβαλε και κατ' αυτών ακόμη των Δημοκρατικών Θεσμών»[3].
Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, σταθερά από το 1998 που ενθρονίστηκε, εμφανίστηκε να κατέχει υψηλά ποσοστά δημοτικότητας. Αυτό αποδίδεται στο ότι ο Αρχιεπίσκοπος από τις πρώτες ημέρες της θητείας του επέδειξε έναν έντονο δημόσιο λόγο και έτυχε αρκετής προβολής από τα Μ.Μ.Ε., αντίθετα με τους προκατόχους του.
Έντονη και ιδιαίτερα εμφανής ήταν επίσης η προσπάθειά του να προσεγγίσει τους νέους, χρησιμοποιώντας δημώδεις εκφράσεις της κοινής καθομιλουμένης της νεολαίας, π.χ. «σας πάω», φράση η οποία ειπώθηκε κατά την πρώτη περίοδο της θητείας του, αποτεινόμενος σε ομιλία του προς νέους που παρευρίσκονταν στη Λειτουργία. Η χρήση της φράσης αυτής εκλήφθη ως δήλωση συμπαράστασης και κατανόησης του Αρχιεπίσκοπου προς τη Νεολαία και τα προβλήματά της. Κατέληξε, όμως, από ορισμένους, αντικείμενο αρνητικών χαρακτηρισμών: Σε τηλεοπτικές του εμφανίσεις, ο Αρχιεπίσκοπος είχε επανειλημμένα αποφύγει να αναφερθεί στις σύγχρονες απόψεις επί της σεξουαλικότητας των νέων, εμμένοντας στον συγχωρητικό χαρακτήρα της Εκκλησίας, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με τις θέσεις της Εκκλησίας πάνω στην ομοφυλοφιλία, ή προβάλλοντας την άποψη πως πλησιάζοντας ο νέος την Εκκλησία σταδιακά θα αλλάξει εμφάνιση και συμπεριφορά. Το σχετικό σχόλιο ελήφθη ως έμμεση αμφισβήτηση για την εξωτερική όψη εκείνων που δεν υιοθετούν τα παραδοσιακά πρότυπα που ενστερνίζεται η Εκκλησία της Ελλάδος και ως υπαναχώρηση και ανάκληση της αρχικής εκδήλωσης συμπαράστασης. Παρ' όλα αυτά, με δήλωσή του στην τηλεόραση ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος είχε χαρακτηρίσει την ομοφυλοφιλία «κουσούρι».
Διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους
Ταυτότητες
Το πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου συνδέθηκε άμεσα με μία μεγάλη σύγκρουση μεταξύ εκκλησίας και πολιτείας, που ξέσπασε το 2001, όταν η ελληνική κυβέρνηση υπό την πρωθυπουργία του Κωνσταντίνου Σημίτη επιχείρησε, κατόπιν υποδείξεως της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων να αφαιρέσει την αναγραφή του θρησκεύματος από την αστυνομικη ταυτότητα των Ελλήνων πολιτών. Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αντιτάχθηκε σθεναρά στην απόφαση, ισχυριζόμενος ότι προστάχθηκαν «από νεο-διανοούμενους που θέλουν να μας επιτεθούν σα σκυλιά και να μας κόψουν τις σάρκες»[4]. Οργάνωσε δύο συλλαλητήρια στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, μαζί με πολλούς επισκόπους της Εκκλησίας της Ελλάδας. Ακόμη, έγινε προσπάθεια συλλογής υπογραφών για τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, η οποία κατέληξε στη συλλογή, κατά τα στοιχεία της Εκκλησίας, 3 εκατομμυρίων υπογραφών. Ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και μετέπειτα πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής υπέγραψε το αίτημα της Εκκλησίας. Ωστόσο, η αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, ακόμα και σε εθελοντική βάση, όπως ζήτησε τελικά ο Αρχιεπίσκοπος, κρίθηκε αντισυνταγματική από τα ελληνικά δικαστήρια, η κυβέρνηση απέρριψε το αίτημα του αρχιεπισκόπου και δεν πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα. Έκτοτε, οι αστυνομικές ταυτότητες δεν αναγράφουν το θρήσκευμα του κατόχου τους. Το όλο ζήτημα, όμως, έλαβε διχαστικό χαρακτήρα, καθώς οι πλευρές Εκκλησίας και Πολιτείας παρουσιάστηκαν ανυποχώρητες ανταλλάσσοντας δημόσια βαριές εκφράσεις και χαρακτηρισμούς.
Αντιπαράθεση του Αρχιεπισκόπου με την Πολιτεία, τα Μ.Μ.Ε. και άλλους ιεράρχες
Ο δημόσιος λόγος του Αρχιεπισκόπου για ζητήματα που πολλές φορές άπτονται της πολιτικής, με την ευρεία έννοια, έφερνε συχνά αντιδράσεις. Οι φιλικές απόψεις που διατυπώνονταν σχετίζονταν με το δικαίωμα κάθε πολίτη της χώρας να μιλά για όποιο θέμα επιλέγει, ενώ ο αντίλογος ζητούσε ουσιαστικά ο λόγος του Αρχιεπισκόπου να μην περιέχει κρίσεις σε έντονο ύφος που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως αντιπολιτευτικές και ως χρησιμοποίηση της θέσης ισχύος του Αρχιεπισκόπου για επιρροή του θρησκευόμενου λαού. Συχνά, οι δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου ερμηνεύονταν ως πολιτικές τοποθετήσεις και επίδειξη δύναμης, που σκοπό είχαν να πλήξουν, την ώρα των εκλογών, την κυβέρνηση που τοποθετήθηκε απέναντι στα αιτήματα της Εκκλησιαστικής ιεραρχίας.
Αυτές οι ρήξεις, οδήγησαν επανειλημμένα σε δημόσιες αντιπαραθέσεις όπου εμπλέκονταν και τα Μ.Μ.Ε. Η αριστερά, και άλλοι εκπρόσωποι της πολιτικής ζωής, συχνά εναντιώνονταν δημόσια στις εκάστοτε δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου. Προκάλεσε δημόσιο σχολιασμό η δήλωσή του περί άγνοιας για τα τραγικά σύμβαντα στη διάρκεια της δικτατορίας 1967-74, όπως και οι φημολογίες για αλλεπάλληλα οικονομικά και γενετήσια σκάνδαλα στους κόλπους της Εκκλησίας που δημιούργησαν αρνητικές εντυπώσεις, χωρίς όμως να διερευνηθούν δικαστικά.
Την παραίτηση του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου είχε ζητήσει ο πρόεδρος του Συνασπισμού, Αλέκος Αλαβάνος, εξαιτίας κειμένου που αποκαλούσε «νέους Διοκλητιανούς» όσους ζητούν χωρισμό κράτους-Εκκλησίας, δηλώνοντας ότι «χρησιμοποιεί το θρησκευτικό συναίσθημα για να διχάσει τον λαό σε πιστούς και σε άπιστους»[5].
Ο Αρχιεπίσκοπος και η Χούντα των Συνταγματαρχών
Ο Αρχιεπίσκοπος είχε δηλώσει ότι:
- «Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως γίνονταν βασανιστήρια, πως υπήρχε ΕΑΤ-ΕΣΑ. Όλα αυτά ήρθαν στο φως μετά. Δεν πειράζει, μπορεί να τα ήξερε ο τότε αρχιεπίσκοπος, αν τα ήξερε και σιώπησε έκανε άσχημα. Στον κύκλο μου δεν είχα ακούσει τέτοια πράγματα, δεν άκουγα ξένους σταθμούς, εκ των υστέρων τα έμαθα. Θα πει κανείς ότι ήμουν βαθιά νυχτωμένος. Μπορεί γιατί εγώ τότε σπούδαζα».
Ο Μητροπολίτης Ζακύνθου, ο οποίος φερόταν ως αντιπολιτευόμενος επίσκοπος[6], είχε δηλώσει πως πιστεύει ότι ο Αρχιεπίσκοπος ψεύδεται[7], γιατί ένα διάστημα της περιόδου της Επταετίας -συγκεκριμένα, από το 1968 έως το 1974- ήταν γραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Από τη θέση αυτή ήταν υποχρεωμένος να διαβάζει τις επίσημες επιστολές του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών προς την Ιερά Σύνοδο, στις οποίες διαμαρτυρόταν για τα βασανιστήρια που λάμβαναν χώρα στην Ελλάδα την περίοδο εκείνη και ο τότε Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ουδέν απολύτως είχε πράξει.
Επίσης, δημοσιεύθηκε στον Ιό της Ελευθεροτυπίας [8] μία φωτογραφία που απαθανατίζει την τελετή παράδοσης του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, κατά τον οποίο όλοι οι Έλληνες κληρικοί της ελληνικής επικράτειας και εκτός αυτής, πατριαρχείων και εξαρχειών, περιελήφθηκαν στους δημόσιους υπαλλήλους, και στην οποία τελετή ήταν παρών και ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ως γραμματέας τότε της Ιεράς Συνόδου. Η τελετή έγινε στη Μητρόπολη Αθηνών την 1 Μαρτίου 1969.
Ασθένεια
To καλοκαίρι του 2007 ο Αρχιεπίσκοπος ασθένησε σοβαρά και μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ, όπου υποβλήθηκε σε πολύωρη χειρουργική επέμβαση, στις 8 Οκτωβρίου, χωρίς όμως να γίνει μεταμόσχευση ήπατος, όπως σχεδιαζόταν. Σύμφωνα με ιατρικό ανακοινωθέν, η ηπατική μεταμόσχευση ήταν αδύνατη εξαιτίας μεταστάσεων καρκίνου στην κοιλότητα του περιτοναίου.[9]. Λίγες εβδομάδες αργότερα, επέστρεψε στην Ελλάδα όπου συνέχισε τη θεραπεία του. Ο Αρχιεπίσκοπος έπασχε επίσης από κίρρωση του ήπατος και από ηπατίτιδα[10].
Κατά τη διάρκεια της κατ'οίκον νοσηλίας του, τον Αρχιεπίσκοπο επισκέφθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, ο Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, καθώς και Συνοδικοί Μητροπολίτες. Η θεραπευτική αγωγή που ακολουθούσε του δημιουργούσε παρενέργειες και σταδιακή επιδείνωση της υγείας του[11][12]. Στα τελευταία στάδια της ασθένειας του αρνήθηκε περαιτέρω ιατρική αγωγή, καθώς και να μεταφερθεί σε νοσοκομείο.
Θάνατος
Στις 28 Ιανουαρίου του 2008 στις 5:15 το πρωί άφησε τη τελευταία του πνοή σε ηλικία 69 ετών[13]. Εκοιμήθη στην οικία του, οπως ο ίδιος ζήτησε, χωρίς να μεταφερθεί στο νοσοκομείο κατά την επιδείνωσή της υγείας του που τον οδήγησε στο να καταλήξει. Την ημέρα του θανάτου του, η ελληνική κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών κήρυξε τετραήμερο εθνικό πένθος, ενώ ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος κηδεύτηκε την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2008 από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές εν ενεργεία αρχηγού του Ελληνικού Κράτους.
Συγγραφικό έργο
- «Ιστορική και Κανονική θεώρησις του Παλαιοημερολογητικού ζητήματος κατά τε την γένεσιν και την εξέλιξιν αυτού εν Ελλάδι» (Ψηφιακή έκδοση στην ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου)
- «Ελληνισμός προσήλυτος.Η μετάβαση από την αρχαιότητα στο χριστιανισμό»
- «Οι "φέρουσες" ή "υποκαθιστώσες" μητέρες από χριστιανική άποψη», Αθήνα 1985
- «Τεχνητή γονιμοποίηση και χριστιανική ηθική», Αθήνα 1988
- «Ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα στην τεχνητή γονιμοποίηση», Αθήνα 1988
- «Βασικά σημεία ηθικής ιατρικής δεοντολογίας», Αθήνα 1989
- «Το ιατρικό απόρρητο: Η έκταση της εφαρμογής του και τα νέα ηλεκτρονικά δεδομένα που το απειλούν», Αθήνα 1996.
- «Η Εκκλησία μπροστά στην πρόκληση του AIDS», Αθήνα 1993
- «Προβληματισμοί από την εξέλιξη της γενετικής τεχνολογίας», Βόλος 1984
- «Εγκεφαλικός ή καρδιακός θάνατος; συμβολή στην εξελικτική πορεία των μεταμοσχεύσεων», Αθήνα 1992
- «Έρευνες και πειράματα επί του εμβρύου, η Ευρωπαϊκή πρακτική και μια Ορθόδοξη θέση», Αθήνα 1990
- «Ευγονική: ηθικοί προβληματισμοί και προοπτικές», Αθήνα 1997
- «Το δικαίωμα σ' έναν αξιοπρεπή θάνατο», Αθήνα 1994
- «Νεώτερες απόψεις περί της ευθανασίας», Αθήνα 1986
- «Κλωνοποίηση και DNA: στην υπηρεσία της ζωής ή του ολέθρου;», Αθήνα 1995
- «Οι μεταμοσχεύσεις από χριστιανική άποψη», Βόλος 1987
- «Διαθρησκειακή θεώρηση των μεταμοσχεύσεων», Αθήνα 1991
- «Ηθική και πνευματική θεώρηση της οικονομικοποιημένης υγείας», Αθήνα 1998
- «Μουσικολογικά ανάλεκτα»
- «Εγχειρίδιον του Ιεροψάλτου»
- «Να σας ζήσει …»
- «Η εργατικότης της Παναγίας, ιδίως μετά την Κοίμησιν»
- «Καλοστεριωμένοι»
- «Εκ του θανάτου εις την ζωήν»
- «Υμνολογικαί μελέται»
- «Φεμινισμός και Εκκλησία»
- «Καταστροφικές λατρείες»
- «Λόγος ευθύνης»
- «Γρηγόριος ο Ε', Ο εθνάρχης της οδύνης»
- «Η γυμνή αλήθεια για τους Ιεχωβάδες»
- «Μελέτιος ο Πηγάς» (Ψηφιακή έκδοση στην ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου)
- «Η Θεία Ευχαριστία»
- «Η ψυχή της Ευρώπης», Αθήνα 2004
- «Το Θείο Πάθος» (Ψηφιακή έκδοση στην ιστοσελίδα της Μυριόβιβλου
No comments:
Post a Comment