Οδοιπορικό στην Βόρειο Ήπειρο

[dperdiki@otenet.gr ]

Στις 30 Απριλίου έως 3 Μαΐου 2009 τέσσερα μέλη του Δ.Σ. της Κίνησης για την Αναγέννηση της Βορείου Ηπείρου, πραγματοποιήσαμε περιοδεία στην Βόρειο Ήπειρο. Στην αποστολή έλαβαν μέρος οι Δημήτρης Περδίκης, Κώστας Αρβανιτάκης, Δημήτρης Γεωργίου και Τζένη Αρβανιτάκη. Ξεκινήσαμε το μεσημέρι της 30ης Απριλίου από την Αθήνα, για να φθάσουμε για διανυκτέρευση στην Δερβιτσάνη. Με τον χώρο αποσκευών γεμάτο με παραμύθια και εικονογραφημένα έντυπα από την ελληνική ιστορία και μυθολογία, θελήσαμε να φτάσουμε στις λιγότερο «προνομιούχες» περιοχές. Να βρεθούμε με τα παιδιά της Βορείου Ηπείρου, τους δασκάλους τους και τους ιερείς. Να τους συμπαρασταθούμε και να καταγράψουμε τα προβλήματά τους.

Πρώτος σταθμός, την 1η Μαΐου, το κοιμητήριο των πεσόντων ηρώων του 1940-41. Σε έναν ειδυλλιακό χώρο δίπλα στις όχθες του Αώου, κοντά στην Κλεισούρα. Το υπέροχα ανακαινισμένο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, εκεί δίπλα σε έναν τεράστιο σταυρό τα μνήματα των ηρώων μας. Προχωράμε και φθάνουμε στην Κλεισούρα, μοιράζουμε παραμύθια στα παιδιά. Διαπιστώνουμε τον υψηλό βαθμό ελληνοφωνίας αλλά και την ανυπαρξία ελληνικού σχολείου ή φροντιστηρίου. Συνεχίζουμε και φθάνουμε στην Πρεμετή όπου η ύπαρξη ενός ελληνικού φροντιστηρίου με έξη μόλις μαθητές δεν είναι ότι το καλλίτερο για μία τέτοια πόλη. Ίσως απουσιάζει η ισχυρή προσωπικότητα που θα εμπνεύσει στον ελληνισμό της περιοχής την διεκδίκηση των δικαίων του.

Στην συνέχεια φθάνουμε στην Τσαρτσόβα με τα γύρω χωριά της Βλαχοϋψηλοτέρα, Βαλοβίστα και Σέρανη. Ο Ελληνισμός εδώ δραστήριος και κυρίαρχος. Όμως και εδώ ελληνικό σχολείο δεν υπάρχει παρά το ότι παιδιά υπάρχουν αρκετά. Σίγουρα η συνοριακή διάβαση της Μέρτζανης που λειτουργεί εδώ και λίγα χρόνια έδωσε νέα πνοή στην περιοχή. Θαυμάσια η ταβέρνα της κυρίας Άννας.

Ανηφορίζουμε τις κατάφυτες πλαγιές της Πίνδου και φθάνουμε στο Λιασκοβίκι, το χωριό αυτό από καθαρά ελληνικό, έγινε μεικτό με αρκετούς μουσουλμάνους. Συναντάμε την δασκάλα του ελληνικού φροντιστηρίου, την κυρία Έντα Ντάνκα. Επισκεπτόμαστε το σχολείο όπου φοιτούν 36 μαθητές. Καθαρό και περιποιημένο. Λειτουργεί χάρη στις προσπάθειες του ιερέα Ελευθέριου Καρακίτσου και της οργάνωσης «Οι φίλοι του πολιτισμού». Ο ανωτέρω ιερέας είναι ένας αφανής ήρωας που συντηρεί πολλά σχολεία από το Λιασκοβίκι μέχρι την λίμνη Οχρίδα. Συνεχίζουμε το ταξίδι μας και φθάνουμε ψηλά στην Πίνδο, στο Γερμένι, όπου καταλύσαμε στο ξενοδοχείο «Ο Γιώργος». Ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου, ο Βλαδίμηρος, είναι εξυπηρετικός και πρόσχαρος.

Το επόμενο πρωί αποχαιρετούμε τον Βλαδίμηρο και ξεκινάμε για την Μπορόβα. Εδώ λειτουργεί φροντιστήριο ελληνικής γλώσσας με πολλά παιδιά. Πίσω από την εκκλησία, σε ένα κτήριο με πολλές ελλείψεις, τζάμια σπασμένα, κουφώματα μισοξυλωμένα, χωρίς θέρμανση. Μία ηρωική δασκάλα έρχεται από την Κορυτσά και προσπαθεί να επιτελέσει το έργο της. Οι συνθήκες δύσκολες αλλά οι μαθητές της είναι ότι το καλλίτερο. Μοιράζουμε τα βιβλία στα παιδιά. Μιλάμε και με τον ιερέα, τον πατέρα Χρήστο. Πολλά τα προβλήματα, πολλοί κάτοικοι έχουν ξενιτευθεί στην Ελλάδα, ο δρόμος δύσκολος, όλο στροφές, οι δουλειές λίγες.

Στην συνέχεια φθάνουμε στην Ερσέκα. Η ελληνορθόδοξη εκκλησία βρίσκεται στις παρυφές της πόλης. Συναντάμε τον ιερέα, πατέρα Ανέστη και τον επίτροπο της εκκλησίας. Στο προαύλιο της εκκλησίας μία τροχοβίλα λειτουργεί σαν σχολείο με λίγους μαθητές. Ο ιερέας μας πληροφορεί για την έντονη δραστηριότητα που αναπτύσσουν οι Ευαγγελιστές. Προσηλυτίζουν πολλούς κατοίκους με διάφορα υλικά ανταλλάγματα. Στην είσοδο και στην έξοδο της πόλης υπάρχουν πινακίδες που γράφουν «καλωσήλθατε» και «καλό ταξίδι» αντίστοιχα, σε τέσσερις γλώσσες, αλβανικά, ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά. Στις πινακίδες οι επιγραφές στα ελληνικά και μόνο είναι μαυρισμένες με σπρέυ. Αυτή η συνεχής προσπάθεια «κάποιων» να καταστρέψουν οτιδήποτε το ελληνικό μας εξοργίζει. Τίποτα το χειρότερο από τον ευεργετηθέντα αχάριστο.

Συνεχίζουμε το ταξίδι μας, μετά από μία σύντομη στάση στο Μόλασι, όπου μοιράσαμε και εδώ παραμύθια στα παιδιά. Φθάνουμε στο Βυθκούκι, πρώτη φορά βρισκόμαστε εδώ. Όμορφο το χωριό, ορεινό, γεμάτο πλατάνια, καστανιές και καρυδιές. Δεν είχαμε φανταστεί πως θα συναντούσαμε τέτοιον ελληνικό παλμό εδώ. Στο υπόγειο, κάτω από την εκκλησία του Αγίου Νικοδήμου, λειτουργεί το ελληνικό «κρυφό σχολειό», σε δύο δωμάτια. Η δασκάλα, Αγγελική Νάτση και ο ιερέας, πατήρ Δημήτριος είναι άξιοι συνεχιστές των ηρωικών μορφών της τουρκοκρατίας. Μοιράσαμε, όπως παντού και εδώ τα βιβλία μας και συνεχίσαμε για την Κορυτσά όπου και διανυκτερεύσαμε.

Το πρωί αναχωρήσαμε για την Μοσχόπολη, ο δρόμος ανακαινίζεται και έτσι πραγματοποιήσαμε το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής υπό βροχή, μέσα στην λάσπη. Η Μοσχόπολη ήταν κάποτε ένας φάρος της ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Η ακαδημία της διάσημη. Το τυπογραφείο της, το δεύτερο που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια. Οι εκκλησίες της υπέροχες. Δύο φορές καταστράφηκε και ερημώθηκε από αλβανικές ορδές. Τώρα προσπαθεί πάλι να πάρει κάτι από την παλιά της λάμψη.

Επισκεπτόμαστε το «σχολείο» που στεγάζεται σε ένα… καφενείο. Οι μαθητές αρκετοί και ο δάσκαλος Βασίλης Τσούκας επιτελεί άψογα το έργο του. Το «σχολείο» αυτό, όπως και τα προηγούμενα, συντηρείται από τον πατέρα Ελευθέριο και τους «φίλους του πολιτισμού». Παρακολουθούμε το μάθημα. Στα μάτια των παιδιών βλέπουμε την δίψα για μάθηση, την δίψα για Ελλάδα. Μοιράζουμε στους μαθητές ότι έχουμε φέρει. Οι ανάγκες εδώ, όπως και στα άλλα «σχολεία» που πήγαμε είναι πολλές. Βιβλία, τετράδια, μολύβια, κιμωλίες. Για όλα υπάρχουν ανάγκες. Σκεφτόμαστε κάποια σχολεία στην Αθήνα, όπου οι μαθητές έχουν τα πάντα και απλώς τα σπάνε.

Αφήνουμε το «σχολείο» και ο δρόμος μας οδηγεί στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Υπέροχες τοιχογραφίες, τόσο έξω στο περιστύλιο όσο και μέσα στον ναό.

Αργότερα στα καταστήματα που επισκεπτόμαστε αφήνουμε από ένα βιβλίο. Μας ευχαριστούν, «μια ελληνική σημαία, άμα ξανάρθετε» μας λέει κάποιος. Ξεκινάμε το μακρύ ταξίδι της επιστροφής.

Ήταν ένα οδοιπορικό στην άγονη γραμμή της Βορείου Ηπείρου. Κάποιοι ισχυρίζονται πως Βόρειος Ήπειρος είναι μόνο η Δρόπολη και ο Βούρκος. Οι περιοχές δηλαδή που είχαν αυθαίρετα χαρακτηρισθεί ως οι μειονοτικές από το καθεστώς του Χότζα. Τους διαψεύδουμε. Η Βόρειος Ήπειρος αρχίζει από τις ακτές της Αδριατικής, βόρεια της Αυλώνας και τελειώνει στις Πρέσπες και στην λίμνη Οχρίδα. Πρέπει όλοι, η ελληνική πολιτεία, οι οργανώσεις, κάθε Έλληνας να βοηθήσει αυτόν τον τόπο να βρει τον δρόμο προς την δικαίωσή. Για να μπορέσει και πάλι να ζήσει και να μεγαλουργήσει στις ρίζες του, όπως εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάταια προσπάθησαν όλα αυτά τα χρόνια οι Αλβανοί να θάψουν αυτόν τον Ελληνισμό. Όσο αποκαλύπτεται, όλο και πιο πολύ λάμπει σαν διαμάντι.

Δημήτρης Περδίκης

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ 30-04-2009 ΕΩΣ 03-05-2009

Τσαρτσόβα

Λιασκοβίκι

Μπορόβα, το «σχολείο»

Μπορόβα, στο μάθημα

Ερσέκα

Κάθε γλώσσα επιτρεπτή, εκτός Ελληνικών

Βυθκούκι, το «σχολείο»

Μοσχόπολη, στο μάθημα