Welcome to Albania: Racionalizmi dhe Institucioni jo racional i Clirim Gjates (komisioni i zgjedhjeve) i pavarur vetem nga logjika e thjeshte

NJË PËRGJIGJE NORMALE ZOTIT GJATA

24/07/2010

Andrea Stefani

Vlerësoj në pikëpamje të etikës replikën korrekte të zotit Çlirim Gjata lidhur me shkrimin tim “Pse zgjedhjet mbeten e vetmja zgjidhje reale”, ndonëse nuk pajtohem me argumentimet dhe konkluzionet e tij. Dhe pikërisht kundërshtimi i atyre konkluzioneve është një tjetër rast për të paraqitur në mënyrë më të detajuar pikëpamjen që unë mbroj. Që në krye të herës, z. Gjata del me tezën kategorike se “Parlamenti nuk mund të bëjë hetimin e zgjedhjeve parlamentare të 28 qershorit 2009, në këtë mënyrë si kërkohet, pra me hapje të kutive dhe me numërim të votave, në emër të transparencës”. Duke thënë këtë, z. Gjata del kundër të gjithëve. Edhe kundër opozitës që kërkon hetim të plotë, edhe kundër pozitës që kërkon hetim vetëm me hapjen e kutive me materiale zgjedhore ose të votimit, edhe kundër Parlamentit Europian (PE) që, në rezolutën e vet, jo vetëm ka pranuar nevojën e një hetimi të zgjedhjeve me objekt “materialin zgjedhor”, por edhe ka kërkuar që kjo të bëhet sa më shpejt, në mënyrë që përfundimet e hetimit t’i shërbejnë reformës zgjedhore. Por mos është sakrilegj të dalësh kundër të gjithëve? Aspak! Madje, në disa raste, ajo është kurajë e nxitur nga virtyti. Por për këtë duhen argumente të forta dhe pasja e së vërtetës me vete. Ndërkaq, kam përshtypjen se edhe kur “kundërshton” qeverinë, zoti Gjata e bën që ta mbrojë edhe më mirë atë.

* * *

Po cilat janë argumentet që Gjata ofron për pozicionin in extremis që ka marrë? Ja si shprehet ai: “Parlamenti nuk mund ta bëjë në këtë mënyrë hetimin, sepse nuk e ka në juridiksionin e punës së tij këtë mundësi… sepse hapja e kutive dhe numërimi i votave i takon një institucioni tjetër, të pavarur nga Parlamenti, që është KQZ-ja. Pra ai mund të ngrejë komisione hetimore, por nuk mund të kryejë veprime që u takojnë pushteteve të tjera”. Pra Gjata nuk vë në diskutim të drejtën e ngritjes nga Parlamenti të komisionit hetimor, por vetëm “mënyrën e hetimit”. A dëshiron të thotë që Parlamenti nuk mund të kryejë veprime që u takojnë pushteteve të tjera për shembull, të hapë kutitë e votave dhe t’i numërojë ato. E lëmë mënjanë, si një stërhollim, çështjen nëse KQZ është apo jo pushtet. Por na duket se Gjata qëllimisht ngatërron atributet me veprimet. Parlamenti ka atribut edhe hetimin dhe për realizimin e tij, ai kryen një sërë veprimesh që mund të jenë të ngjashme ose edhe të njëjta me ato të një institucioni tjetër si të KQZ apo prokurorisë. Madje dimë se, në bazë të një vendimi të Gjykatës Kushtetuese, komisionet hetimore parlamentare kanë atribute thuajse gjyqësore dhe zbatojnë dispozita të Kodit të Procedurës Penale. Gjë që do të thotë se dokumentacioni që kërkohet prej komisioneve parlamentare, pra edhe ai i materialeve në kutitë e votimit, nuk mund të refuzohet. Çështja është se në funksion të çfarë qëllimi kushtetues i bën secili institucion këto veprime. Këtu qëndron dallimi mes institucioneve të ndryshme. Nëse KQZ hap kutitë për rinumërim në funksion të nxjerrjes së rezultatit të zgjedhjeve, Parlamenti i hap në funksion të hetimit sesi është zbatuar ligji (Kodi Zgjedhor) gjatë procesit të votimit, numërimit apo rinumërimit. Dhe kjo është në përputhje me atë që ka shprehur Gjykata Kushtetuese, se Kuvendit “i përkasin funksionet kryesore të orientimit politik, të miratimit të ligjeve dhe të mbikëqyrjes së zbatimit të tyre”. Rinumërimi në KQZ mund ta ndryshojë rezultatin, ndërsa shqyrtimi i fletëve të votimit nga një komision parlamentar jo. Këto janë veçori që imponohen nga ndarja e pushteteve. Por të thuash se një komision hetimor parlamentar nuk mund të kryejë veprime që kryen KQZ-ja është njësoj si të thuash se një jurist nuk duhet të ushqehet meqenëse ky është një veprim që e kryen edhe një, të themi, këpucar.

* * *

Ndaj Parlamentit nuk mund t’i vihen kufizime në të drejtën kushtetuese të hetimit, qoftë edhe të një palë zgjedhjesh, me pretekstin se shkelet ndarja e pushteteve dhe kalojmë në një tirani parlamentare, sikundër pretendon z. Gjata. Në fakt, është krejt e kundërta. Kriza që po zgjat pa fund është produkt i tiranisë parlamentare dhe i kapjes po tiranike të drejtësisë. Tirania parlamentare nuk është në Shqipëri një rrezik potencial, por një realitet. Po kështu edhe shteti gjithnjë e më autoritarist që themelohet mbi kapjen nga shumica dhe qeveria të pushteteve të tjera e mbi të gjitha, të drejtësisë. Kjo është kryerrënja e krizës së sotme që nuk gjen shërim, si dhe vështirësia e zgjidhjes së saj. Është një situatë kur edhe pse akuzohet (duke pasur edhe një mostër alarmante si Ruzhdia), se ka vjedhur vota me lloj-lloj mënyrash, shumica gjen justifikimin për t’i shpëtuar transparencës, duke nxjerrë si pengesë ndarjen e pushteteve, vendimin e Kolegjit Zgjedhor, Kushtetutën. Pse? Sepse pushteti ia arriti që me anë të shumicës në KQZ dhe kapjes së Kolegjit Zgjedhor, të posedojë, në rrugë gjyqësore, një interpretim të padrejtë të Kodit Zgjedhor dhe një vendim që i mohoi opozitës të drejtën e hapjes së kutive në disa zona zgjedhore. Kapja e Kolegjit Zgjedhor, pra dhunimi i parimit të ndarjes së pushteteve, çoi në një padrejtësi dhe tani është po “shenjtërimi” i ndarjes së pushteteve, që përdoret për të mbrojtur këtë padrejtësi nga transparenca! Kjo është dhe vështirësia e kuptimit dhe e zgjidhjes së problemit. Sepse Gjykata, në sajë të këtyre raporteve të deformuara dhe skllavëruese politikë-gjykatë, ka dalë kundër së drejtës. Nëpërmjet vendimit të Kolegjit Zgjedhor, e padrejta është shpallur e drejtë. Prandaj merr edhe vlerë thënia liatine sumum jus – sumum injuria që z. Gjata e citon me aq qejf. Por a nuk ka qenë drejtësia si padrejtësi apo padrejtësia si drejtësi, thelbi i gjithë tiranive dhe diktaturave? Dhe pikërisht një alkimi të tillë juridike shumica dhe pushteti po mundohen ta arrijnë, dhe jo fare pa sukses, edhe me anë të juristëve si z. Gjata. Mos vallë është krim të jesh avokat i qeverisë? Nuk është krim të jesh avokat edhe i një keqbërësi. Por është partizanllëk për një jurist që të bëjë avokatin e qeverisë nëse nuk paguhet si avokat i saj. Si avokat ai ka të drejtë ta mbrojë qeverinë edhe kur ajo është në të padrejtë. Si jurist, jo. Kjo ka qenë kritika ime për Gjatën dhe jo vetëm për të, kritikë që do të pushonte kur ai të firmoste një kontratë, të majme ose jo, si avokat i qeverisë. Por është një temë më vete kjo mbi kryeplagën e shtetit tonë, deri më sot aspak ligjor, mbi mungesën e një klase juristësh që duhet të ishte barriera kryesore e epsheve të paligjshme të pushteteve politike të të gjitha krahëve dhe jo shërbyese apo avokate e tyre. Pra në sajë të kapjes së drejtësisë, në sajë të vendimeve të padrejta të Kolegjit Zgjedhor, në sajë të faktit që këto vendime konsiderohen si të paapelueshme, pushteti mbrohet dhe kundërshton transparencën. Por edhe në këtë rast, tejkalon avantazhin që i ka krijuar vendimi i Kolegjit Zgjedhor dhe mbron edhe më shumë sesa i takon në këtë situatë. Kundërshton transparencën edhe kur kërkohet hapja e kutive të votimit në zona që nuk janë përfshirë në vendimin e Kolegjit Zgjedhor. Dhe kjo është tirani parlamentare e shumicës parlamentare. Është një tirani që pengon transparencën në kundërshtim me të drejtën.

* * *

A kam prova se Kolegji Zgjedhor është kapur nga pushteti? E lëmë mënjanë, si koment subjektiv, vendimin e Kolegjit si dhunim të së drejtës ligjore të opozitës. Por ka një fakt që e pranojnë të gjithë. Edhe ndërkombëtarët. Në Shqipëri drejtësia nuk është e pavarur dhe është nën presione të forta politike. I zhveshim këto deklarime nga dorezat e diplomacisë ndërkombëtare dhe pyesim: E kush mund të ushtrojë presione politike më të forta mbi drejtësinë përveçse qeverisë? Prandaj, para se të flasin për mbrojtje të pavarësisë dhe ndarjes së pushteteve, duhet më parë t’i kemi ato. Ndryshe bëjmë të kundërtën. Mbrojmë kapjen e pushteteve dhe të drejtësisë, në emër të gjoja “respektimit” të ndarjes së tyre. Por të ndalemi pak edhe tek “argumenti” i z. Gjata, se Parlamenti nuk mund të hapë kutitë ngaqë një gjë e tillë do përbënte konflikt interesi. “Nuk mund të hetojë ky Parlament zgjedhjet nga ka dalë vetë. Një deputet, anëtar i komisionit hetimor, gjatë hapjes së kutive të votimit mund të konstatojë se mandati i tij nuk është i rregullt, p.sh. nuk i ka pasur votat e duhura, ose vëren manipulime. Kush na garanton në ndershmërinë e deklarimit të këtij deputeti? – pyet Gjata. Po të arsyetohej kështu, nuk duheshin lejuar as komisionet parlamentare të verifikimit të mandateve. E megjithatë, kush na garanton ndershmërinë e deklarimit të një deputeti? Përgjigjja është fare e thjeshtë: Deputeti tjetër, ai partisë kundërshtare që është po ashtu anëtar i komisionit hetimor. Lavdi zotit, Parlamenti është ende pluralist dhe deputetët nuk i përkasin vetëm një partie. Atë që përpiqet ta fshehë njëri e denoncon tjetri. Dhe pasi konstaton se ka pasur mandate të pamerituara, të fituara me “vota jo të duhura”, me “manipulime”, komisioni hetimor, megjithatë, nuk ka të drejtë të kërkojë ndryshimin e rezultatit të zgjedhjeve (kjo do qe cenim i ndarjes së pushteteve), por ja dërgon gjithë zbulimet e tij të dokumentuara prokurorisë. Natyrisht që nuk mund të shmanget dot kostoja politike, për sa i takon legjitimitetit, e daljes në publik të lajmit se disa deputetë të shumicës kanë marrë mandate të pamerituara. Dhe ndërsa Prokuroria heton për të ndëshkuar fajtorët që kanë mundësuar me anë të shkeljes së ligjit fitimin nga disa deputetë të mandateve të pamerituara, zbulimet e hetimit parlamentar përdoren për të reformuar Kodin Zgjedhor, në mënyrë që ato deformime dhe manipulime të mos përsëriten në zgjedhjet e ardhshme. Kjo është rruga e drejtë që respekton edhe parimin e ndarjes së pushteteve, dhe nuk ndalet para konfliktit të interesit. Pra, sikundër thotë edhe z. Gjata, mund të ketë deputetë që nuk janë të interesuar të dalë e vërteta mbi mandatin e tyre të pamerituar. Ky është konflikti i interesit që shkon përkundër transparencës dhe që duhet mposhtur me komision hetimor parlamentar pluralist. Prandaj, përkundër asaj që thotë Gjata, konflikti i interesit i disa deputetëve nuk është pengesë por domosdoshmëri për ngritjen e komisionit parlamentar. Edhe pengimi sot i transparencës, sepse nuk i intereson shumicës, është rrjedhojë e një konflikti të tillë interesi.

* * *

Ne pretendojmë se jemi një shtet ligjor dhe jo autoritar - thotë Gjata. Sipas mendimit tim është e kundërta, ne jemi një shtet autoritar që pretendojmë se jemi një shtet ligjor. Problemi që e mundon Shqipërinë dhe shqiptarët prej vitesh, është mungesa e shtetit ligjor, fakti që ky i fundit është një farsë, ndërsa autoritarizmi, skllavërimi i drejtësisë, juristëve, mediave, OJQ-ve nga pushtetet, një realitet gjithnjë e më kërcënues. Edhe barsoleta me sens sportiv që Gjata tregon mbi zgjedhjet, të cilat i fitoka gjithmonë Berisha, shpjegohet me këtë realitet mashtrues, ku ka gjithnjë e më pak vend për drejtësi, pra edhe për liri në përgjithësi, dhe votë të lirë në veçanti. Por ka një barsoletë tjetër, që e shpjegon edhe më mirë, sepse Kryeministri Berisha “fiton” ndonëse shoqëria po polarizohet në gjithnjë e më pak votues të pasur dhe gjithnjë e më shumë votues të varfër. Është një anekdotë që u shfaq, në tregun e humorit, pas zgjedhjeve famëkeqe të 26 majit 1996. Berisha është duke udhëtuar në avion me disa presidentë shtetesh të tjerë, rusin, kinezin, amerikanin. Por duhej që të hidheshin me parashutë. Me përjashtim të njërit. Nisën të diskutojnë se kush do të qe fatlumi që do përjashtohej nga sprova e frikshme. Amerikani tha që të përjashtohet Presidenti i shtetit më të pasur. Rusi tha për Presidentin e shtetit me territor më të madh. Kinezi e lidhi me madhësinë e popullsisë. Por ngrihet “demokrati” Berisha dhe thotë: Le ta hedhim më mirë në votë. E kush mund ta kundërshtonte një zgjidhje të tillë kaq demokratike! Presidentët nuk e dinin, por Berisha e dinte se sido që të votohej, do fitonte. E dinte se edhe po të ankoheshin Presidentët e fuqishëm në KQZ apo në Kolegj Zgjedhor për manipulime, këto institucione do bllokonin transparencën për hatër të “ndarjes së pushteteve” dhe “Kushtetutës”. Welcome to Albania!

Një debat normal me z. Stefani

20/07/2010 (shqip

Dr. Çlirim Gjata

E ndërmora këtë shkrim i nxitur nga artikulli i së dielës në “SHQIP” i Andrea STEFANIT: “Zgjedhjet, e vetmja alternativë...”. Këtë shkrim nuk e kam për replikë me Z.STEFANI, sepse nuk kam ndonjë gjë kundër shkrimit. Ai shpreh mendimet e tij, por dua të sqaroj vetëm pikëpamjet e mia në lidhje me problemin në fjalë, ndaj do të diskutoj vetëm për atë pjesë ku përmendem unë dhe analizohen argumentet e mia. Në parantezë dua të sqaroj se nuk replikoj asnjëherë; mendoj se replika më e mirë është të japësh argumentet e tua pa kundërshtuar kënd dhe pastaj është një opinion profesional dhe publik ai që të vlerëson së bashku me kundërshtarin. Ndaj kërkoj edhe mirëkuptimin e z. Stefani që ta konsiderojë si debat argumentesh këtë shkrim dhe jo si sherri i ditës. Kjo edhe për faktin se z. Stefani në artikullin e tij, të paktën në adresën time nuk përdorte sharje, fyerje dhe as epitete (me përjashtim të shprehjes avokatë të qeverisë, por këtë do ta sqaroj më poshtë), gjë që ndodh rëndom në replikat e përditshme gazetareske. Pra, meqenëse ka analizuar argumentet e mia, gjë e rrallë kjo nëpër debate, ku më shumë merremi me personin dhe fare pak me problemin, është rast që ia vlen një debat.

Së pari duhet të kuptohemi se sado oratori të kesh, në një debat televiziv direkt, siç ishte edhe emisioni “Top Story” i gazetarit Sokol BALLA, është e pamundur t’i shprehesh të gjitha pikëpamjet të argumentuara rregullisht siç mund t’i japësh në një artikull për të cilin ke kohën në dispozicion. Ndaj po mundohem të argumentoj pikëpamjen time bazë se përse Parlamenti nuk mund të bëjë hetimin e zgjedhjeve parlamentare të 28 qershorit 2009, në këtë mënyrë se si kërkohet; pra me hapje të kutive dhe me numërimin e votave, në emër të transparencës. Parlamenti nuk mund ta bëjë në këtë mënyrë hetimin, sepse nuk e ka në juridiksion të punës së tij këtë mundësi. Të mos e kesh në juridiksion, do të thotë të mos kesh pushtet ta realizosh një veprim. Dhe Parlamenti nuk e ka këtë pushtet, sepse hapja e kutive dhe numërimi i votave i takon një institucioni tjetër, të pavarur nga Parlamenti, siç është KQZ-ja. Ai mund të ngrejë komisione hetimore, por nuk mund të kryejë veprime që u takojnë pushteteve të tjera. Në të kundërt do të shkelej parimi i ndarjes së pushteteve. Z. STEFANI citon se KQZ nuk është pushtet, por institucion, madje që kontrollohet nga Parlamenti. Mirë është të mos e stërhollojmë shumë problemin. Pushtetet përbëhen nga institucionet dhe këto nga njerëzit, përndryshe pushteti dhe madje vetë shteti do të mbeteshin një koncept abstrakt. Gjykata e Rrethit Tiranë nuk është pushteti gjyqësor, por një institucion i pushtetit gjyqësor dhe s`mund të thuash se nuk është pushtet. KQZ është organi shtetëror që merret me zgjedhjet. Në këtë pushtet të tijin, pra në organizimin e zgjedhjeve, Parlamenti nuk ka asnjë tagër ligjor të ndërhyjë në çështjet zgjedhore, nuk mund ta urdhërojë KQZ, se Kodi zbatohet kështu apo ashtu, përkundrazi KQZ kontrollohet nga gjykata (Kolegji Zgjedhor); pra paraqitet i pavarur në punën e tij si dhe institucionet e tjera. Le të qëndrojmë te parimi i ndarjes së pushteteve, për të cilin unë mendoj dhe argumentoj se cenohet nga ky lloj hetimi parlamentar. Jo më kot më lart citova të mos i stërhollojmë shumë gjërat. Nëse do të flasim për parimin e ndarjes së pushteteve, si doktrinë, jam gati të debatojmë duke filluar që nga Monteskje, Hamiltoni etj., etj., e deri në ditët e sotme, duke përfshirë madje edhe ndonjë profesor të shquar shqiptar të teorisë së shtetit dhe së drejtës. Por mendoj se faqet e gazetave nuk janë pikërisht vendi i përshtatshëm për debate doktrinare. Lexuesit do të mërziteshin nga diskutimet akademike edhe për shkak të kohës. Në gazetë gjërat duhen sa më konkrete. Kohë e keqe për doktrinën. Ndaj po mundohem në mënyrën më të thjeshtë dhe konkrete të mundshme ta argumentoj. Zgjedhjet kanë përfunduar, ka dalë rezultati përfundimtar mbi bazën e të cilit është mbledhur edhe Parlamenti, janë kontrolluar aty ku ka pasur pretendime edhe nga gjykata (kolegji). Në këtë moment ngrihet Parlamenti dhe me një komision hetimor, instrument i tij, kërkon të rihetojë procesin zgjedhor nëpërmjet numërimit të votave. Kështu Parlamenti na del institucion përmbi institucionet. Atëherë edhe një vendim gjykate i cili është gjykuar deri në Gjykatën e Lartë, mund të hetohet nga Parlamenti në të njëjtën mënyrë. Madje me çdo institucion. Pse në rastin e zgjedhjeve e ka këtë të drejtë dhe në rastin e gjyqësorit jo? Dhe ju lutem, i nderuar Z. STEFANI, mos më thoni se parlamentet tona nuk janë në gjendje ta bëjnë këtë. Dhe ju e dini se kush janë parlamentet, mazhorancat politike. E rëndësishme është që edhe Parlamentit si çdo institucioni dhe pushteti tjetër t’i vendosen kufij. Kur në Shqipëri diskutohej Kushtetuta e vitit 1994 që u rrëzua me referendum dhe debatohej mes të tjerash edhe për përcaktimet ‘republikë presidenciale’ apo ‘parlamentare’, dikush citoi Xhefersonin: Kë do zgjidhni - thoshte ai – një diktaturë presidenciale, apo një tirani parlamentare”. Pra nuk shmanget as tirania parlamentare nëse nuk respektohet ndarja e pushteteve. Ne kemi një Parlament pa senat dhe me kompetenca tepër të gjera. Nëse i shtojmë akoma më shumë kompetenca Parlamentit, sipas rasteve që paraqiten, atëherë është e thjeshtë të kalohet në tiraninë e përmendur të Xhefersonit. Nëse Parlamenti kontrollon institucionet e tjera, atëherë Parlamentin kush e kontrollon? Një gjë nuk e kam fituar me gjykatë, e fitoj me komision hetimor parlamentar. Një argument tjetër po e shtroj në formë pyetjeje. A ka konflikt interesi Parlamenti i tanishëm në hetimin e zgjedhjeve? Unë mendoj se po. Nuk mund të hetojë ky Parlament zgjedhjet nga të cilat ka dalë vetë. Një deputet, anëtar i komisionit hetimor, gjatë hapjes së kutive të votimit mund të konstatojë se mandati i tij nuk është i rregullt, p.sh. nuk i ka pasur votat e duhura, ose vëren manipulime. Kush na garanton në ndershmërinë e deklarimit të këtij deputeti? Pra nuk mungon konflikti i interesit në këtë rast. Ja pra që duhet ai parim i ndarjes së pushteteve. Gjithashtu do të ndalja në citimin e Z. STEFANI se... çdo t’i duhej demokracisë ndarja e pushteteve, nëse nuk i shërben, por pengon demaskimin e vjedhjes së votës që është themeli i demokracisë”. Latinët thoshin: summum jus - summum injuria – drejtësia më e madhe është padrejtësia më e madhe. Dhe nga citimi juaj kështu duket. Në rastin që po diskutohet duket sikur vihen përballë parimi me rastin konkret. Por nuk mund të ketë një përballje të tillë. Rastet zgjidhen mbi bazën e parimeve, nuk përballen me parimet, ndryshe do të humbiste vlera e parimeve. Po nëse do të kishim një rast, ku të diskutohej parimi i barazisë së qytetarëve para ligjit, duhet të zgjidhim rastin apo të zbatojmë parimin? Nëse duam të pranohemi në Perëndim, me një gjë nuk duhet luajtur. Me parimet e demokracisë, një prej të cilëve është edhe ndarja e pushteteve. Nuk e di se pse, por ndryshe nga ne, ata janë shumë të kujdesshëm dhe të vëmendshëm në këto gjëra.
Për sa i takon argumentit se kush quhet material zgjedhor dhe si klasifikohet ky mendoj se problemi duhet kapur nga koka. Është hedhur ideja që kompromisi mund të arrihet sikur të hetohen kutitë me materiale zgjedhore, ndërsa për hetimin ose jo të kutive me fletët e votimit të shprehet Komisioni i Venecias. Dhe këtu fillon loja e termave, po për të cilët jam gati të debatoj, por nuk ka vlerë në këtë moment. Ajo çfarë jam munduar të argumentoj është fakti se nuk mund të hapësh për hetim një kuti dhe tjetrën t’ia dërgosh një gjykate për interpretim nëse mund të hapet apo jo. Ose hapen të dyja, ose asnjëra. Ose është i ligjshëm për të dyja hetimi, ose nuk është për asnjërën. Prandaj kam thënë se ato janë një, sepse i përkasin një qendre votimi. E vetmja mënyrë ligjore për të hetuar materialet zgjedhore është ajo e dhënë në nenin 178 të Kodit Zgjedhor. Pra mund të shikohen dokumentet që ruhen në arkiv, ndërsa për fletët e votimit duhet zbatuar pika 6 e po këtij neni. Me të drejtë mund të shtrojmë një pyetje: Përse politika nuk ju drejtua Gjykatës Kushtetuese dhe prej saj Komisionit të Venecias këtu e një vit ose të paktën kur ju bë me dije nga mysafiri nga Turqia një procedurë e tillë (juristët shqiptarë e kanë thënë këtë që në tetor 2009)? Përse u pranua në këto momente që t’i drejtohen tani Venecias? Sepse është e pashmangshme rruga institucionale. Nuk mund të pranohet më, në këto ditë, një zgjidhje jashtëligjore e krizave politike. Personalisht jam kundër një hetimi të tillë nga ana e Parlamentit. Por nëse Gjykata Kushtetuese nën sugjerimin edhe të Komisionit Venecias vendos se një hetim i tillë mund të bëhet, pra kutitë mund të hapen, na pëlqen apo jo, ky vendim do të zbatohet. Ne pretendojmë se jemi shtet ligjor, jo shtet autoritar. Për sa i takon rezolutës së Parlamentit Europian mendoj se ndërkombëtarët thjesht kanë larë duart me të. Me termin material zgjedhor ata e kanë lënë në pikën e nisjes problemin. Këto këshillime ndërkombëtare më kujtojnë atë humorin e “Portokalli”-së: Zgjidhet kështu, por zgjidhet edhe ashtu. Kjo ndodh se duhet interpretuar kush quhet material zgjedhor. Po kush do ta bëjë këtë interpretim (prandaj nuk ka zgjidhur gjë rezoluta)? Se kush quhet material zgjedhor e jep Kodi Zgjedhor. Por Kodi është një ligj që zbatohet nga KQZ-ja dhe nuk mund të zbatohet nga Parlamenti. Parimisht Parlamenti nuk interpreton e zbaton ligjet e veta. Ligjin e zgjedhjeve e zbaton KQZ në procesin zgjedhor, Kodin Penal e zbaton prokuroria me gjykatën. Nuk mund ta zbatojë Parlamenti Kodin Penal. Nëse bën klasifikimin e materialeve zgjedhore, Parlamenti mund të pyesë nesër edhe një dëshmitar si provë, megjithëse procesi i tij ka marrë formë të prerë. Dalim përsëri tek ajo ndarja e pushteteve. Kështu në rastin tonë Parlamenti nuk mund të interpretojë se ky quhet material zgjedhor e ky jo, si në përrallën e qershive, ‘këtë kam lagur, e këtë jo’. Prandaj mbetet e vetmja alternativë neni 178 i Kodit Zgjedhor.

Më bën përshtypje një koncept i Z. STEFANI në lidhje me Komisionin e Venecias, sipas të cilit edhe ky i fundit nuk është i paprekshëm nga interesat e politikës shqiptare. Bertold BREHT në dramën e tij “Jeta e Galileit” vendos në gojën e shkencëtarit këtë pasazh: “Kur isha fëmijë – thotë Galilej – hipa në një anije. Kur anija lëvizi, m’u duk se u largua bregu, lëvizi bregu. Tani që jam rritur e di që nuk lëviz bregu, por anija”. Mbi këtë perifrazim mendoj se institucionet, në veçanti Komisioni i Venecias, duhet të jenë bregu – kanë kohë aty. Anija janë ata që ju drejtohen ose largohen institucioneve. Problemi për ne, si të rritur që jemi, nuk qëndron nëse lëviz bregu apo anija – si për Galilein fëmijë. Problemi qëndron në atë se duhet të përcaktojmë qartë se ku ndodhemi, në breg apo në anije. Dhe nëse çështjen e kam humbur në institucion apo gjykatën normale, e kam humbur edhe në Kushtetuese, madje edhe në Venecia, mendoj se nuk është faji i bregut, por i anijes që nuk di të lundrojë.

Më lart citova se do të merresha me termin ‘avokatë të qeverisë’. Z. STEFANI, mund t’ju deklaroj thjesht se nuk jam kurrfarë avokati i qeverisë. Jo se ka ndonjë rëndësi, por po të isha do ta thosha publikisht, sepse do të më shërbente për CV-në time. Nuk është krim të jesh avokat i qeverisë. Pastaj çështja e kutive nga pikëpamja profesionale juridike, nuk është ndonjë kushedi se çfarë që të kërkohen avokatë plus. Gjithsesi nuk do ta refuzoja një avokati të tillë, nëse do të kishte një kontratë të mirë dhe nuk do të refuzoja një kontratë të mirë nga kushdo qoftë, sepse jam jurist i lirë. Unë nuk ju konsideroj ju si avokat të opozitës, sepse e besoj se ju jeni idealist dhe e bëni këtë për idealin tuaj. Por unë nuk jam dakord pikërisht me këtë ideal, ose më mirë me mënyrën se si kërkoni ta realizoni atë dhe kjo është normale në një shoqëri të hapur. Apo jo?

Zgjidhja që ju jepni në titullin tuaj pak më intereson. Se u bënë zgjedhje të parakohshme, se u bënë në afatin kushtetues, kjo është një pikë vetëm politike, me të cilën jurisprudenca nuk ka të bëjë fare. Po, ne kemi të bëjmë me faktin se a bëhen zgjedhjet konform ligjit, apo si mund të jetë ky ligj. Një gjë është fakt, se është konsumuar tejet shumë teza e kontestimit të zgjedhjeve. Sa për humor Z. STEFANI, meqenëse tani u mbyll edhe kampionati botëror i futbollit, Gery Lineker ka thënë se futbolli është një lojë shumë e thjeshtë. Dy skuadra luajnë me një top për 90 minuta, në fund fiton Gjermania. Duke u mbështetur në këtë logjikë, për zgjedhjet do të thosha se si ka ardhur puna, hapen apo jo kutitë, bëhen zgjedhje të parakohshme apo në afat, zgjedhje të lira apo jo të lira, në fund fiton Berisha. Pas zgjedhjeve askush nuk do të ketë asnjë mundësi kontestimi, aq shumë është konsumuar kjo tezë në praktikë. Unë do ta përqendroja debatin, jo në hapjen e disa kutive pa pikë vlere sot, por në çështje të reformës elektorale, mënyrës se si do të trajtohet ajo dhe mbi të gjitha transparencën e saj.