1 qershor 2014
“Kjo është dita që bëri Zoti, le të ngazëllohemi dhe le të dëfrehemi në të” (Ps.117:43)
Tërëshenjtëri, Patriark Ekumenik i Konstandinopojës, zoti Vartholome;
Shkëlqesia Juaj, President i Republikës; Fortlumturitë Tuaj, Primatë
dhe Hirësi përfaqësues të Kishave Orthodhokse Lokale,i nderuar zoti
Kryetar i Parlamentit, i nderuar zoti Kryministër i, i nderuar zoti
Kryetar i Bashkisë, përfaqësues të nderuar të Komuniteteve Fetare në
Shqipëri, zotërinj ambasadorë, vëllezër dhe motra të shtrenjtë,
1. Ndjenja falënderimi, mirënjohjeje dhe ngazëllimi përmbushin
shpirtrat e orthodhoksëve të Shqipërisë, ndërkohë që kujtojmë bamirësitë
e jashtëzakonshme të Perëndisë gjatë 23 viteve të fundit. Dhe në mënyrë
spontane na vjen në mendje përsëri kontakti i parë personal me popullin
e vuajtur orthodhoks të këtij vendi.
Në fillimet e vitit 1991, Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës Ekumenike
mori nismën dhe më ngarkoi të vija në Shqipëri si ekzark patriarkal, për
të shqyrtuar se çfarë kishte mbetur nga shkatërrimi ateist. Ishte
qershori i vitit 1991 kur, me dy persona të tjerë që më shoqëronin,
mbërritëm në aeroportin e Tiranës. Na priti një grup i vogël burrash të
moshuar, të munduar nga persekutimi i gjatë. Prej andej u drejtuam për
te kisha - rrënojë e Ungjillëzimit. Që në çastin e parë m’u desh të
përcaktoja mesazhin thelbësor të misionit tim. Kërkova të marrin të
gjithë nga një qiri dhe pyeta se si i thonë në gjuhën shqipe “Hristos
Anesti”. Ndeza qiriun duke thirrur “Krishti u Ngjall”. Njëri pas
tjetrit, ndezën qirinjtë edhe besimtarët e tjerë të paktë të ndodhur
aty, të cilët u përgjigjën me lot në sy: “Vërtet u Ngjall”. Nga ai çast,
“Krishti u Ngjall” u bë mesazhi me të cilin rrugëtuam deri më sot. Ky
mesazh fali dritë në vjeshtën melankolike dhe në dimrin e akullt që
pasuan. Ai mbizotëron në pranverën shpirtërore që më në fund na fali
Perëndia. Ngjallja e Krishtit u bë simboli më shprehës i Kishës sonë.
Me mirënjohje të thellë, Tërëshenjtëri, kujtojmë gjithmonë, si kleri
dhe populli, dashurinë dhe përkujdesjen sypafjetur të Patriarkanës
Ekumenike, të Kishës Mëmë, në vitet e errëta të persekutimit totalitar
dhe veprimet Tuaja personale të drejtpërdrejta për ringritjen e Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë. Pikërisht në këto çaste të
Shenjtërimit të Kishës së re Katedrale, “përsëri dhe përsëri”, ndiejmë
detyrimin të shprehim me gjithë shpirt falënderimet tona.
Gjithashtu nga zemra Ju falënderoj edhe Ju, Fortlumturi Patriarkë të
Jerusalemit z. Theofil, të Serbisë z. Irine, të Rumanisë, z. Daniel dhe
Ju Fortlumturi, Kryepiskopë, të Qipros z. Hristostom, i Athinës z.
Jeronim, i Varshavës z. Sava si edhe Ju Hirësi Mitropolitë, përfaqësues
të Patriarkanave të Aleksandrisë, Antiokisë, Rusisë, Bullgarisë dhe
Gjeorgjisë, sepse patët mirësinë të merrni pjesë në këtë ditë historike
për Kishën e Shqipërisë.
Prania juaj këtu, në të Dielën e sotme, e cila përkon me kujtimin e 318
Etërve të Sinodit të Parë Ekumenik, thekson me një emfazë të veçantë
unitetin e Orthodhoksisë, të vërtetën se “në qoftë se një pjesë vuan,
gjithë pjesët vuajnë bashkë me të; ose në qoftë se nderohet një pjesë,
të gjitha pjesët gëzohen bashkë me të” (1Kor. 12:26-17). Pra ngjarja e
sotme nuk përbën nder të madh vetëm për Kishën e Shqipërisë, por
njëkohësisht është edhe një dëshmi më e gjerë e Orthodhoksisë
Mbarëbotërore, “që shtrihet nga njëri skaj i botës në tjetrin”.
Dita e sotme vulos një periudhë historike Pësimi, Varrosjeje dhe
Ngjalljeje të Kishës Orthodhokse të Shqipërisë. Nuk do t’u referohemi
kushteve, rrugëve pa krye, keqkuptimeve, shpifjeve, vështirësive
objektive, sprovave të vështira apo arritjeve gjatë këtyre 23 viteve të
gjata. Tashmë nuk mund të vihet në dyshim se, në një epokë pasigurie dhe
trazirash, Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, me praninë dhe
nismat e saj sociale të shumanshme, forcoi besimin, dashurinë dhe
shpresën e popullit orthodhoks dhe të shoqërisë shqiptare në
përgjithësi. Me aktivitetin e saj, kontribuoi në mënyrë thelbësore në
një periudhë historike kritike, për rindërtimin e përgjithshëm dhe
zhvillimin shpirtëror e social të Shqipërisë.
2.
Simbol i qartë i rindërtimit të mundimshëm nga themelet në të gjitha
fushat, i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, është kjo Kishë e
re Katedrale. Konceptimi i përgjithshëm i arkitekturës së saj
gërshetohet me shumë simbolika të Traditës Orthodhokse. Burim frymëzimi,
ka qenë arritja madhështore e arkitekturës orthodhokse, “Shën Sofia”,
duke kërkuar mënyrë të re shprehjeje, të bazuar në teknologjinë
bashkëkohore. Kisha mbështetet në katër shtylla të mëdha, që formojnë
kryqin. Sipër tij lartësohet kubeja me 52 dritare, simbol i javëve të
vitit dhe në majën e saj mbizotëron mozaiku i Pantokratorit, i të
Gjithëpushtetshmit, që lidh kohën e krijuar me përjetësinë.
Në absidën e Hierores, një tjetër mozaik i madh lidhet me triumfin
mbarëbotëror të të Ngjallurit, me porosinë dhe me premtimin me të cilin
mbyllet Ungjilli sipas Mattheut: “M’u dha çdo pushtet në qiell dhe mbi
dhé. Shkoni pra mësoni të gjithë kombet... Dhe ja, unë jam bashkë me ju
gjithë ditët deri në fund të jetës” (Matth. 28:19-20). E gjithë skena
lidhet me fillesën e re hierapostolike që nisi në Kishën Orthodhokse
para rreth një gjysmë shekulli. (Pikturimi parashikohet të plotësohet me
Darkën Mistike dhe skena të tjera).
Në këtë pikë, lejomëni të bëj një parantezë. Para pak ditëve, u mbushën
pesëdhjetë vjet nga dorëzimi në prift (24 maj 1964) i personit që po ju
flet dhe largimit të tij, po atë ditë, për në Afrikë. Ishte përfaqësues
i një grupi të ri që dëshironte ringjalljen e Hierapostullimit të
jashtëm Orthodhoks dhe që, duke dëgjuar porosinë e fundit të Zotit të
Ngjallur “Shkoni....”, dëshironte të shkonte në kufij të rinj, për të
transmetuar mesazhin e Ngjalljes, në njerëz të etur për të vërtetën e
Ungjillit, të cilëve u ishte bërë padrejtësi. Shumë vonë, nga Afrika, iu
përgjigj thirrjes për një tjetër rrugëtim, për në Shqipërinë e plagosur
nga persekutimi ateist.
Hyrja
qendrore në pjesën perëndimore të Katedrales, të sjell në mendje
përqafimin e hapur, që në heshtje u drejton ftesën e Zotërisë së
shtëpisë, të Krishtit “ejani tek unë gjithë sa jeni të lodhur e të
ngarkuar dhe unë do t’ju preh ju” (Matth.11:28). Një ftesë që përmbledh
mesazhin e misionit tonë.
Një tablo e ndritshme e kaltër prej qelqi, të çon tek ylberi, shenja e
paqes dhe e shpresës pas përmbytjes. Sipër hyrjes qendrore, lartësohet
një kryq prej bakri, i rrethuar nga dy kallinj, simbol i dashurisë
sakrifikuese dhe i përkushtimit, siç e përcaktoi Krishti para Pësimit të
Tij: “Në mos rëntë kokrra e grurit në dhé e të vdesë, ajo mbetet e
vetme; por në vdektë, sjell shumë pemë” (Jn. 12:24). Ky varg është
përcaktues për të gjithë rrugëtimin.
Sa i takon kambanores, katër llambadhe paskale të çojnë te katër
Ungjillorët, të cilët shpallin Ngjalljen e Krishtit. Kishëza e Lindjes
së Krishtit, rikujton se të gjitha nisën nga përulësia dhe dashuria e
Fjalës së bërë njeri. Katedralja rrethohet nga Qendra Sinodike dhe ajo
Kulturore, duke nënvizuar bindjen tonë se kultura lidhet direkt me jetën
e Kishës. Të gjitha theksojnë se në traditën orthodhokse e vërteta,
dashuria dhe bukuria lidhen në mënyrë të ndërsjellë.
Në realizimin e ngritjes së kësaj Kishe Katedrale, kontribuuan shumë
njerëz të njohur dhe anonimë: Si fillim, kryeministrat e Shqipërisë, që
kanë shërbyer gjatë dhjetëvjeçarit të fundit. Shumë donatorë dhe
bashkëpunëtorë nga vende të ndryshme. Diptikët e lutjes së Kishës,
përfshijnë qindra emra, të atyre që kontribuuan në ngritjen e saj.
Falënderimi ynë ndaj të gjithë këtyre, mbetet i sinqertë dhe shumë i
thellë.
Shpresojmë se kjo Kishë Katedrale do të jetë -siç u lutëm në Shërbesën e
Shenjtërimit- “liman për ata që ndodhen në stuhi, spital ku shërohen
pasionet, strehë e të sëmurëve”, burim ngushëllimi, dashurie dhe
shprese, duke kontribuuar në zhvillimin e një jete liturgjike dinamike
dhe të jetës shpirtërore orthodhokse. Gjithashtu ajo do të ofrojë,
frymëzim të pandërprerë për të “vazhduar liturgji pas Liturgjisë”. Që
jeta jonë e përditshme të transformohet në një liturgji personale, ku me
predispozitë dhoksologjike, do të ndajmë me njerëzit tanë, me vepra dhe
fjalë, dhuratat që na ka falur Perëndia.
3. Brenda kufijve të këtij gëzimi dhe bekimi të përgjithshëm, na
kërkohet të tregojmë kujdes edhe për mesazhin mistik, të cilin e dërgon
Perëndia për secilin nga ne personalisht me rastin e këtij shenjtërimi:
Detyrimin që ne kemi për ripërtëritjen personale të qenies sonë që të
jemi “tempuj të Perëndisë së gjallë”.
Në fjalën e tij “Në të Dielën e re”, shën Grigor Theologu gërsheton
thirrjen për ripërtëritje rrënjësore të të gjithave, e cila kryhet me
Ngjalljen e Krishtit, me detyrimin e të krishterit për një përpjekje të
pareshtur rinovuese. Mesazhi i tij kryesor kulmon me apostrofin: “Le të
kremtojmë shpirtërisht këtë përurim”. “Të vjetrat shkuan, ja ku u bënë
të gjitha të reja”. “Në këtë të kremte jep fryte, ndryshohu me
ndryshimin e mirë”. “Ripërtërihuni, o vëllezër, dhe hidhni tej njeriun e
vjetër, jetoni në risinë e jetës”. “Kështu ripërtërihet njeriu, kështu
le të nderohet dita e ripërtëritjes”. “Ripërtërihu!” e nxit Kisha
secilin nga ne. Përkushtoja me korrektesë jetën tënde Perëndisë së
dashurisë.
Por kryesorja, ajo që i kërkohet çdo besimtari, është dhe mbetet se si
do të bëhemi tempuj të Shpirtit të Shenjtë. Jo me përgjithësime dhe
abstraksione, por duke kultivuar frytin e Shpirtit të Shenjtë në jetën
tonë të përditshme. Dhe se si me jetën tonë, do të jemi dëshmitarë
fuqisë së Kryqit dhe gëzimit të Ngjalljes. Le të urojmë njëri - tjetrin,
që drita e tërëndritshme ngjallësore, të ndriçojë qenien tonë, të
fuqizojë besimin tonë te Krishti i Kryqëzuar dhe i Ngjallur dhe të
mbështesë përpjekjet tona për përparimin shpirtëror të vendit tonë e të
mbarë botës.
Le të lutemi që kjo Kishë Katedrale të bëhet simboli i një Orthodhoksie
të hapur ndaj botës bashkëkohore- vend ku do të përjetohet dhe do të
predikohet misteri i Perëndisë Triadik, ekonomia hyjnore në Krishtin me
anën e Shpirtit të Shenjtë; një fidanishte e vërtetë e kultivimit
shpirtëror të besimtarëve me ndërgjegjen ngjallësore që përqafon të
gjithë Ekumenin, botën dhe rrezaton të vërtetën, fuqinë dhe bukurinë e
Orthodhoksisë.
“Atij që sipas fuqisë që veprohet te ne mund të bëjë shumë më tepër nga
gjithë sa kërkojmë ose mendojmë, atij i qoftë lavdia në kishë me anë të
Krishtit Jisu në gjithë brezat në jetë të jetëve. Amin” (Efes.3:20-21).
No comments:
Post a Comment